Ο Στράτης Μυριβήλης, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της λογοτεχνικής Γενιάς του ’30, καθώς και της ευρωπαϊκής αντιπολεμικής λογοτεχνίας, έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, το 1969. Γεννήθηκε -με πραγματικό όνομα Ευστράτιος Σταματόπουλος– στην τουρκοκρατούμενη ακόμη το 1890 Συκαμιά της Λέσβου. Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου και τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι, στον ‘Α Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς και στη Μικρασιατική εκστρατεία, και μετά την καταστροφή τη Σμύρνης επέστρεψε στη Λέσβο, όπου και παρέμεινε έως το 1932, πριν την εγκατάστασή του στην Αθήνα. Το πρώτο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Κόκκινες Ιστορίες», κυκλοφόρησε το 1915. Το αντιπολεμικό μυθιστόρημά του «Η ζωή εν τάφω», έργο που ξεκίνησε να γράφει κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και δημοσιεύτηκε σε πρώτη έκδοση το 1924, αποτελεί ίσως το σημαντικότερο πεζογράφημά του, με το οποίο εγκαινιάστηκε και η σύγχρονη ελληνική αντιπολεμική λογοτεχνία. Άλλα σημαντικά πεζογραφικά έργα του Στρ.Μυριβήλη είναι τα «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια», «Η Παναγιά η γοργόνα», «Το μυθιστόρημα των τεσσάρων», «Ο Βασίλης ο Αρβανίτης». Ο Στρ.Μυριβήλης εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1958, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας (1949), και προτάθηκε τρεις φορές για το Βραβείο Νόμπελ.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 55 ετών από τον θάνατο του σπουδαίου λογοτέχνη, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Εποχές και Συγγραφείς» του Τάσου Ψαρρά, αφιερωμένος τη ζωή και το έργο του.
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ
Στο συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς «Εποχές και Συγγραφείς» σκιαγραφείται το πορτρέτο ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Γενιάς του ’30 και της ευρωπαϊκής αντιπολεμικής λογοτεχνίας, του Στράτη Μυριβήλη (γενν. 1890 – πέθ. 1969). Παρατίθενται βιογραφικά στοιχεία σχετικά τον τόπο καταγωγής του, τη Συκαμιά Μυτιλήνης, τις σπουδές του στην Αθήνα και την εθελοντική στράτευσή του στους Βαλκανικούς Πολέμους. Γίνεται αναφορά στην πολιτική του στήριξη στον Ελευθέριο Βενιζέλο και στη σύνδεσή του με τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Το 1932 εγκαθίσταται μόνιμα στην Αθήνα και συνεργάζεται με τον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο της εποχής.
Παρακαταθήκη στη νεοελληνική γραμματεία θα αφήσει τα πάντα επίκαιρα μυθιστορήματά του, μεταξύ άλλων τα «Η ζωή εν τάφω» (1924 και 1930), «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια» (1931), «Ο Βασίλης ο Αρβανίτης» (1943) και «Η Παναγιά η Γοργόνα» (1949), στα οποία αναδεικνύει το παράλογο του πολέμου, ηθογραφεί την τοπική κοινωνία και ψυχογραφεί με ευαισθησία τους ήρωές του. Ένθερμος δημοτικιστής, θα ζήσει έντονα την «επική», όπως την χαρακτηρίζει, για την ιστορία της ανθρωπότητας εποχή των τριών δεκαετιών του 20ού αιώνα, στιγμές από την οποία αποτυπώνονται στο πλούσιο οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό που πλαισιώνει την εκπομπή. Λόγος γίνεται ακόμη, για την εκλογή του στην Ακαδημία Αθηνών.
Στην εκπομπή περιλαμβάνονται επίσης αποσπάσματα από την τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματός του «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια» (του Κώστα Αριστόπουλου, με τους Γιάννη Φέρτη-Κάτια Δανδουλάκη, παραγωγή Γ.Παπαλιού), καθώς και ένα ηχητικό ντοκουμέντο από το αρχείο του ΕΙΡ (απόσπασμα από ραδιοφωνική εκπομπή του λογοτέχνη, με αναφορά στους λογοτεχνικούς «πατέρες» της γενιάς του). Για τον Στράτη Μυριβήλη μιλά, τέλος, η Νίκη Λυκούργου, διδάσκουσα στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Σκηνοθεσία:
Τάσος Ψαρράς
Κείμενο:
Νίκη Λυκούργου
Έτος παραγωγής: 2001