Ο Θάνος Μικρούτσικος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947 και σε μικρή ηλικία ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του, στη συνέχεια σπούδασε στο Μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα συνέχισε και ολοκλήρωσε τις μουσικές σπουδές, πιάνο, θεωρία, αρμονία, αντίστιξη, φούγκα, με τον συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου. Η μουσική του πορεία ξεκινάει με μελοποιήσεις ποιημάτων του Καρυωτάκη το 1969 και το 1972 με ερμηνεύτρια τη Μαρίζα Κωχ. Από το 1975 μέχρι και το 1978 παρουσιάζει μία σειρά δίσκων, χαρακτηριστικοί ενός στρατευμένου δημιουργού, όπως «Πολιτικά τραγούδια», «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για Φονιάδες» και «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», μελοποιώντας Ναζίμ Χικμέτ, Βολφ Μπήρμαν, Γιάννη Ρίτσο, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου, Μανόλη Αναγνωστάκη, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Λόπε Δε Βέγα και άλλους. Σταθμός στην πορεία του υπήρξε ο δίσκος «Σταυρός του Νότου» (1979) σε ποίηση του Νίκου Καββαδία. Μελοποίησε ποίηση μεταξύ άλλων του Άλκη Αλκαίου, Κώστα Τριπολίτη και Κωνσταντίνου Καβάφη. Ο Μικρούτσικος συνεργάστηκε επίσης με κορυφαίους ερμηνευτές και ερμηνεύτριες όπως η Μαρία Δημητριάδη, η Χάρις Αλεξίου, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Δημήτρης Μητροπάνος, ο Γιάννης Κούτρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και πολλοί άλλοι. Ο Μικρούτσικος ασχολήθηκε με το έντεχνο ελληνικό τραγούδι, μελοποίησε παραμύθια, συνέθεσε πειραματική, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου και όπερα, αλλά έγραψε και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Έδωσε συναυλίες σε όλο τον κόσμο, τα έργα του έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή μουσικά φεστιβάλ, συνεργάστηκε με ξένους συνθέτες και η διαδρομή του στην ελληνική μουσική έχει συνδεθεί με μία σταθερή και διαρκή θετική επιρροή στη μορφή του ελληνικού τραγουδιού φέροντας στοιχεία σε αυτό από τη δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση αλλά και την πειραματική μουσική. Με αφορμή την επέτειο θανάτου του Θάνου Μικρούτσικου στις 28 Δεκεμβρίου 2019, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή:
ΡΙΜΕΪΚ
ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ
Σε αυτή την εκπομπή της σειράς «ΡΙΜΕΪΚ», της Ρένας Θεολογίδου, ο συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος καταθέτει τη δική του εμπειρία από την τελευταία τριακονταετία της Μεταπολίτευσης.
Ο Θάνος Μικρούτσικος επιχειρεί μια ανασύσταση της δεκαετίας του ’70, επισημαίνοντας τον παλμό και την ορμητικότητα των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης, μιλάει για τη δική του πορεία στην αριστερά και την οπτική της χαμένης ευκαιρίας κατά την περίοδο του 1974 και των πρώτων ετών της μεταπολίτευσης, αναφέρεται στις συναυλίες των πρώτων 4-5 ετών μετά την πτώση της χούντας, την καλλιτεχνική δράση της εποχής και την επίδραση του Μάη του 68 που εξακολουθούσε να εμπνέει. Ακολούθως αναδεικνύει τα κυριότερα χαρακτηριστικά των δεκαετιών του ’80 και του ’90, υπογραμμίζοντας αυτά που τις διαφοροποιούν τόσο μεταξύ τους όσο και από τη δεκαετία του ’70. Περιγράφει πώς η δεκαετία του 1980 επέφερε αλλαγές κοινωνικές και προσωπικές και η τέχνη για τον ίδιο απέκτησε και μια πιο εσωστρεφή διάσταση, ενώ αξιολογεί την αλλαγή που επήλθε το 1981 με την ανάδειξη του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία για τα θετικά και τα αρνητικά σημεία και υπογραμμίζει τη σημασία της αναγκαίας αλλαγής που επήλθε. Εξηγεί επίσης ότι πολιτικό τραγούδι υπάρχει ακόμα και σήμερα, ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνει η πλειοψηφία του κόσμου, εννοώντας ότι τα προϊόντα χαμηλής ποιότητας μαζικής κουλτούρας επιβεβαιώνουν το πολιτικό ρεύμα που διαμορφώνουν τα ίδια. Για το μέλλον δεν γνωρίζει αν θα είναι καλύτερα τα πράγματα, ξέρει όμως ότι θα έχει ο ίδιος κάτι να πει μέσα από την τέχνη του. Αναφερόμενος στο σχολείο και την εκκλησία και το ρόλο τους στο παρελθόν εξηγεί ότι ήταν οι δύο πόλοι που υλοποιούσαν το τρίπτυχο Πατρίς Θρησκεία Οικογένεια, ενώ στη σύγχρονη εποχή το κράτος μετέθεσε το ρόλο αυτό στην τηλεόραση η οποία αξιοποιώντας την εικόνα ενοποιεί και συνεχίζει κατά κάποιο τρόπο την παρέμβαση αυτή. Αναλύει εκτενώς το γεγονός της έλευσης της ιδιωτικής τηλεόρασης και τον αρνητικό αντίκτυπο που είχε στο επίπεδο της ποιότητας που χαρακτηρίζει τη μαζική κουλτούρα της εποχής μας, την οποία χαρακτηρίζει ως ξακάθαρα πολιτικό φαινόμενο.
Παράλληλα παρακολουθείται η καλλιτεχνική διαδρομή του συνθέτη αυτές τις τρεις δεκαετίες, κορυφαία στιγμή της οποίας υπήρξε ο «Σταυρός Του Νότου» σε ποίηση Νίκου Καββαδία. Περιλαμβάνονται πλάνα από συναυλίες του Θάνου Μικρούτσικου όπου ερμηνεύονται γνωστά τραγούδια του, καθώς και αποσπάσματα από την εκπομπή «Νότες και Λόγια» της Μαλβίνας Κάραλη, όπου η Ιταλίδα τραγουδίστρια Μίλβα ερμηνεύει το τραγούδι «Άννα Μην Κλαις». Προβάλλονται επίσης πλάνα από συναυλία του Μικρούτσικου με τους Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Χρήστο Θηβαίο, Γιάννη Κότσιρα και Γιάννη Κούτρα οι οποίοι τραγουδούν τη “Θεσσαλονίκη” από το Σταυρό του Νότου. Παρακολουθούμε επίσης πλάνα από τους τίτλους αρχής της εκπομπής του Μικρούτσικου στην ΕΡΤ με τίτλο “Το θέμα είναι…”, παρουσιάζεται το βίντεο κλιπ με το Δημήτρη Μητροπάνο να ερμηνεύει τη “Ρόζα” του Μικρούτσικου, ο Γιώργος Νταλάρας ερμηνεύει το “Ανεμολόγιο”, ενώ παρακολουθούμε αποσπάσματα από διαφορετικές συναυλίες του Θάνου Μικρούτσικου.
Κείμενα – παρουσίαση – επιμέλεια: ΡΕΝΑ ΘΕΟΛΟΓΙΔΟΥ
Διεύθυνση φωτογραφίας: ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ
Έτος παραγωγής: 2005
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr