Το Βαλλιάνειο Μέγαρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, τμήμα της νεοκλασικής αθηναϊκής τριλογίας που κοσμεί την οδό Πανεπιστημίου, θεμελιώθηκε σαν σήμερα στις 16 Μαρτίου 1888. Το μέγαρο οικοδομήθηκε χάρις στις δωρεές των ομογενών επιχειρηματιών Παναγή, Μαρίνου και Ανδρέα Βαλλιάνου, και για αυτό έχει μείνει γνωστό με την ονομασία «Βαλλιάνειο». Βασίστηκε στα σχέδια του αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν (Theophil Hansen), κατασκευάστηκε από πεντελικό μάρμαρο εδραζόμενο σε πειραϊκή πέτρα (όπως και το παρακείμενο κτήριο της Ακαδημίας, που είχε προηγηθεί και η ανοικοδόμησή του) και ολοκληρώθηκε το 1902. Από το 1903 έως και το 2017 στέγασε την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, ενώ σήμερα, μετά τη μεταφορά της Βιβλιοθήκης στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στεγάζει την συλλογή και το αναγνωστήριο εφημερίδων.
Με την αφορμή αυτή της θεμελίωσης του ιστορικού αυτού δημόσιου κτηρίου, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα τεκμήριο που φωτίζει την ιστορία δημιουργίας της Εθνικής Βιβλιοθήκης και τη στέγασή της στο Βαλλιάνειο Μέγαρο, και παρουσιάζει τον σπουδαίο θησαυρό που διαφυλάττει.
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Η σημασία των βιβλιοθηκών στην ανάπτυξη και διάδοση του πολιτισμού είναι μοναδική και ανεκτίμητη. Η σπουδαιότητα των βιβλιοθηκών της πόλης μας είναι το θέμα της σειράς ντοκιμαντέρ «Βιβλιοθήκες της πόλης», με το συγκεκριμένο επεισόδιο αφιερωμένο στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, την «κιβωτό της πνευματικής παρακαταθήκης των Ελλήνων».
Η επίσκεψη στην Εθνική Βιβλιοθήκη μοιάζει με το κυνήγι ενός θησαυρού. Στο ξεκίνημα της εκπομπής τονίζεται η σημασία μιας βιβλιοθήκης για τη μόρφωση ενός λαού. Παρουσιάζεται η ιστορία της Εθνικής Βιβλιοθήκης, με αναφορά στους σημαντικότερους σταθμούς στην πορεία της, από την συγκέντρωση του πρώτου πυρήνα βιβλίων από τον Ιωάννη Καποδίστρια το 1829 στο Ορφανοτροφείο της Αίγινας, και στη συνέχεια τη συγκρότηση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης (1832) με διευθυντή τον Γ.Γεννάδιο και την εγκατάστασή της στην Αθήνα (1834). Ιδιαίτερος λόγος γίνεται για την ανέγερση του Βαλλιανείου Μεγάρου, με τη χορηγία των αδελφών Βαλλιάνου για τη στέγαση της συλλογής της Βιβλιοθήκης.
Παρουσιάζονται οι μοναδικές και σπάνιες συλλογές της Εθνικής Βιβλιοθήκης, βιβλίων, χαρτών, κωδίκων και γκραβούρων που φυλάσσονται στην Βιβλιοθήκη, ενώ ειδική παρουσίαση γίνεται στην σημαντική συλλογή χειρογράφων και τη συλλογή αρχετύπων. Λόγος γίνεται ακόμη για τους επισκέπτες και το κοινό της βιβλιοθήκης, ενώ γίνεται αναφορά και στη διαδικασία ψηφιοποίησης των τεκμηρίων της Βιβλιοθήκης.
Στην εκπομπή μιλούν οι: Φίλιππος Τσιμπόγλου (γενικός διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος), Σαράντος Καργάκος (ιστορικός – συγγραφέας), Τίτος Πατρίκιος (ποιητής – πεζογράφος – μεταφραστής), Αντωνία Αράχωβα (πρώην διευθύντρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος) και Βασιλική Τσιγγούνη (προϊσταμένη Κεντρικού Αναγνωστηρίου), ενώ με την κάμερα της εκπομπής περιηγούμαστε στους εσωτερικούς χώρους του Βαλλιανείου Μεγάρου. Τέλος, αποσπάσματα από το έργο «Χορικό» του Διονυσίου Σολωμού, το διήγημα «’Ασπρη σαν το χιόνι» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και το ποίημα «Σ’ένα βιβλίο παληό» του Κ.Π.Καβάφη, διαβάζει η ηθοποιός Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.
Έτος παραγωγής: 2016
Σκηνοθεσία: Πάνος Αγγελόπουλος
Έρευνα-κείμενα: Μπάμπης Παπαχαραλάμπους