Στις 8 Δεκεμβρίου 1911 γεννήθηκε στα Χάνια Φραγκόβρυσης ο Νίκος Γκάτσος, ο οποίος άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμα του στα ελληνικά γράμματα. Ο ποιητής, στιχουργός και μεταφραστής τελείωσε το Γυμνάσιο στην Τρίπολη και στη συνέχεια μετακόμισε στην Αθήνα, όπου σπούδασε στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα πρώτα ποιήματα του δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931) και «Ρυθμός» (1933), ενώ παράλληλα, εργάστηκε ως κριτικός σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το 1943 εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Αμοργός», η οποία θεωρήθηκε ορόσημο στην ιστορία της ελληνικής υπερρεαλιστικής ποίησης. Έκτοτε και μέχρι το θάνατό του, το 1992, ο Νίκος Γκάτσος, δημοσίευσε μόνο τρία ποιήματα: «Ελεγείο» (1946), «Ο Ιππότης και ο θάνατος» (1947) και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963). Στη μεταπολεμική περίοδο συνεργάστηκε με το περιοδικό «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Σημαντικό είναι επίσης το στιχουργικό του έργο, που μελοποίησαν κορυφαίοι Έλληνες συνθέτες, ανάμεσα τους οι: Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκις, Σταύρος Ξαρχάκος, Δήμος Μούτσης, Λουκιανός Κηλαηδόνης κ.ά., όπως και το μεταφραστικό για το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης και το Λαϊκό Θέατρο. Ο Νίκος Γκάτσος τιμήθηκε το 1987 με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα. Το Αρχείο της ΕΡΤ σας προτείνει την εκπομπή:
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ-ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
Σειρά μουσικών εκπομπών για τη μελοποιημένη ποίηση. Σε κάθε επεισόδιο παρουσιάζεται το έργο ενός ποιητή και η μελοποίηση κύκλου ποιημάτων του από έναν συνθέτη.
Στη συγκεκριμένη εκπομπή σκιαγραφείται το πορτρέτο του Νίκου Γκάτσου και παρουσιάζονται τραγούδια βασισμένα στην ποίηση του, μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος μιλά για την ιδιαίτερη σχέση που είχαν. Αποκαλύπτει πώς μετά από μια τυχαία συνάντηση τους ο Γκάτσος έγραψε το ποίημα «Μυρτιά», το οποίο στη συνέχεια μελοποίησε ο ίδιος, ενώ διηγείται την επίσης ενδιαφέρουσα ιστορία πίσω από το τραγούδι «Σε πότισα ροδόσταμο» και άλλα άγνωστα περιστατικά από την καλλιτεχνική τους συνεργασία. Παράλληλα μιλά για το άλμπουμ «Θαλασσινά φεγγάρια», που περιλαμβάνει 11 τραγούδια σε ποίηση του Νίκου Γκάτσου και μουσική δική του, ερμηνευμένα από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού και τη Μαρία Φαραντούρη. Για το Νίκο Γκάτσο μιλά και ο Μάνος Χατζιδάκις, τονίζοντας: «Είναι μεγάλος δάσκαλος και αληθινός ποιητής. Το τραγούδι μαζί του έγινε λαϊκό γιατί οι λέξεις του έχουν λαϊκή καταγωγή». Στην ποιητική του συλλογή «Αμοργός» αναφέρεται ο κριτικός λογοτεχνίας Αλέξανδρος Αργυρίου τονίζοντας ότι η συγκεκριμένη ποιητική του στιγμή «είχε πολύ μεγάλη διάρκεια, αν σκεφτούμε την επίδραση που είχε στους νεότερους ποιητές». Στο επίσης σημαντικό ποίημα του Γκάτσου «Ο ιππότης και ο θάνατος» αναφέρεται ο φιλόλογος και κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος, όπως και στο στιχουργικό του έργο, με το οποίο, όπως σημειώνει κατάφερε να κάνει λαϊκό τον υπερρεαλισμό. «Είναι κάτι, το οποίο δεν προσέφερε κανένας άλλος ποιητής σε αυτό τον τόπο. Έκανε οικεία τη μεγάλη ποίηση μέσα από την οικειότητα της καθημερινής μελωδίας», λέει χαρακτηριστικά.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής οι: Βίκυ Μοσχολιού, Μαρία Δημητριάδη, Γιάννης Θωμόπουλος και Μάνος Μουντάκης ερμηνεύουν τραγούδια από το άλμπουμ «Θαλασσινά φεγγάρια», αλλά και γενικότερα από τη συνεργασία Γκάτσου-Θεοδωράκη. Παράλληλα προβάλλεται φωτογραφικό υλικό, ενώ απαγγέλλονται και ποιήματα από την μοναδική ποιητική σύνθεση που εξέδωσε ο Νίκος Γκάτσος, την «Αμοργό».
Σενάριο-σκηνοθεσία: Γιάννης Σολδάτος
Παραγωγή: ΕΤ-2, 1991
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr
