Το ταξίδι του θρυλικού “Ματαρόα”– 22 Δεκεμβρίου 1945
Ντοκιμαντέρ-αφιέρωμα στο Ελληνικό Ίδρυμα (Fondation Hellenique) της Διεθνούς Πανεπιστημιούπολης του Παρισιού (Cité Universitaire), με μαρτυρίες των διάσημων Ελλήνων υποτρόφων, διανοούμενων και καλλιτεχνών, που ταξίδεψαν με το πλοίο "Ματαρόα" το 1945. Έτος παραγωγής: 2009. Έρευνα αρχείων-σενάριο-σκηνοθεσία: Πανδώρα Μουρίκη.
Η αποστολή του “Ματαρόα” σηματοδοτεί την ιστορική σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Ογδόντα χρόνια πριν, στις 22 Δεκεμβρίου 1945, στο κατώφλι του Εμφυλίου Πολέμου, αποπλέει από τον Πειραιά για τον Τάραντα της Ιταλίας το πλοίο "Ματαρόα" με επιβάτες του περισσότερους από 130 νέους σπουδαστές υπότροφους από τον χώρο της επιστήμης, της διανόησης και της τέχνης, με τελικό προορισμό το Παρίσι, γεγονός που σημάδεψε την ελληνογαλλική ιστορία της μεταπολεμικής περιόδου. Δόθηκε έτσι η ευκαιρία στους συμμετέχοντες να σπουδάσουν με υποτροφίες της γαλλικής κυβέρνησης και να γλιτώσουν από τις δυσοίωνες πολιτικές εξελίξεις επιστρέφοντας στη δημιουργική ζωή.
Η πρωτοβουλία της φυγάδευσης των διάσημων Ελλήνων καλλιτεχνών και επιστημόνων, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονταν ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Κώστας Αξελός, ο Εμμανουήλ Κριαράς, ο Νίκος Σβορώνος κ.ά., ανήκε στον τότε διευθυντή του Ελληνικού Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβιου Μερλιέ (Octave Merlier) έχοντας στο πλάι του τον επίσης ένθερμο υποστηρικτή των ελληνογαλλικών σχέσεων, Ροζέ Μιλλιέξ (Roger Milliex) φιλέλληνα, ακαδημαϊκό δάσκαλο και γενικό γραμματέα του Ινστιτούτου.
Η λειτουργία του Ελληνικού Ιδρύματος της Διεθνούς Πανεπιστημιούπολης στο Παρίσι, η οποία εγκαινιάστηκε το 1932, έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο, καθώς φιλοξένησε πλήθος Ελλήνων φοιτητών και σπουδαίες προσωπικότητες του ελληνικού πνεύματος, διαδραματίζοντας επί 86 χρόνια έναν πολύ σημαντικό ρόλο ως πολιτιστικό κέντρο της Ελλάδας στο Παρίσι.
Για τα 80 χρόνια από την αναχώρηση του "Ματαρόα" το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ:
ΤΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΠΟΣ ΜΝΗΜΗΣ
Αφιέρωμα στο Ελληνικό Ίδρυμα (Fondation Hellenique) της Διεθνούς Πανεπιστημιούπολης του Παρισιού (Cité Universitaire). Μέσα από τις μαρτυρίες διακεκριμένων προσωπικοτήτων της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών που υπήρξαν ένοικοι του «ελληνικού σπιτιού», μεταξύ των οποίων οι: Εμμανουήλ Κριαράς, Ντίκος Βυζάντιος, Μάνος Ζαχαρίας, Νέλλη Ανδρικοπούλου, Κορνήλιος Καστοριάδης, Παναγιώτης Τέτσης, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Άλκη Ζέη, Ροβήρος Μανθούλη, ο Κώστας Βεργόπουλος κ.ά., καθώς και αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό, ξετυλίγεται η ιστορία του Ιδρύματος από τα εγκαίνια της λειτουργίας του το 1932 έως και το 2008.
Παρουσιάζεται η εγκατάσταση των πρώτων φοιτητών την περίοδο του Μεσοπολέμου στο νεοανεγερθέν κτήριο σε αρχιτεκτονικά σχέδια του Νικολάου Ζάχου, η υλοποίηση του οποίου ευοδώθηκε με πανελλήνιο δημόσιο έρανο. Αφηγήσεις περιγράφουν με γλαφυρό τρόπο την αποστολή 154 Ελλήνων σπουδαστών υποτρόφων και διανοούμενων στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, με το αγγλικό μεταγωγικό πλοίο «Ματαρόα» το 1945, ενώ ακολούθως παρουσιάζεται η ζωή στην ιστορική Fondation κατά τις δεκαετίες του '50 και του '60.
Ξεχωριστή ενότητα στην εκπομπή αποτελεί η περίοδος της δικτατορίας της 21ης Απριλίου, του Μάη του '68 και των γεγονότων Πολυτεχνείου με την αντίδραση των Ελλήνων φοιτητών, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται για τον επί δεκαετίες διευθυντή του Ελληνικού Ιδρύματος Κωνσταντίνο Γεωργούλη. Τέλος, παρουσιάζεται η σύγχρονη περίοδος λειτουργίας του Ιδρύματος και η ανακαίνιση του κτηρίου (2007-2009).
