Με αφορμή τη μεγάλη γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει ένα επεισόδιο από τη σειρά «Οι 12 μήνες», που είναι αφιερωμένο στο μήνα Αύγουστο, στο οποίο γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη σημαντική Θεομητορική γιορτή της Ορθοδοξίας.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου ή "Πάσχα του καλοκαιριού", όπως ονομάζεται επίσης, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα Θεομητορικά γεγονότα της Ορθόδοξης Εκκλησίας και του Χριστιανισμού γενικότερα. Κάθε χρόνο, στις 15 Αυγούστου, αποδίδεται τιμή στην Κοίμηση, στη Μετάσταση και στην Ανάληψητης Παναγίας στον ουρανό. Το Αρχείο της ΕΡΤ, τιμώντας τη μέρα αυτή, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει ένα επεισόδιο από τη σειρά:
ΟΙ ΔΩΔΕΚΑ ΜΗΝΕΣ
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Η σειρά, 12 επεισοδίων, ένα για κάθε μήνα, καταγράφει την αρμονική εναλλαγή του χρόνου, των εργασιών και των εθίμων. Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στον μήνα Αύγουστο, με τα άφθονα αγαθά και την μεγάλη γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, που γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε κάθε γωνιά της Ελλάδος.
«Είναι μια γιορτή με μεγάλη θέση, όχι μόνο στο επίσημο εορτολόγιο, αλλά και στο λαϊκό καλαντάρι. Σε όλα τα μέρη, χωριά, νησιά, πόλεις και συνοικισμούς υπάρχει μια Παναγιά του Δεκαπενταύγουστου», εξηγεί ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης, δρ. Λαογραφίας, τ. διευθυντής ερευνών του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Αναφέρεται επίσης στις μέρες του προηγούνται, προετοιμάζοντας τους πιστούς για τη μεγάλη γιορτή και στα έθιμα της συγκεκριμένης περιόδου. Όπως τονίζει: «Η Παναγία τιμάται ιδιαίτερα στο νησιωτικό χώρο. Σε όλα τα νησιά γίνονται μεγάλα πανηγύρια, υπάρχουν μεγαλοπρεπείς εκκλησίες, που συνδέονται με πολλά θαύματα και διάφορες παραδόσεις» και φέρνει για παράδειγμα τη Λέσβο, όπου υπάρχει η Παναγία της Αγιάσου, η Παναγία της Πέτρας, την οποία έχει ζωγραφίσει ο Θεόφιλος, η Παναγία Κρυφτή στο Πλωμάρι και η Παναγία η Γοργόνα γνωστή από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Στράτη Μυριβίλη.
Στην εικονογραφία της παράστασης της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αναφέρεται η Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα, αν. καθηγήτρια Ιστορίαςτης Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Η πιο χαρακτηριστική λεπτομέρεια είναι η παράσταση του Χριστού, που βρίσκεται στο κέντρο ακριβώς της σκηνής και κρατάει σπαργανωμένη την ψυχή της Παναγίας. Είναι, δηλαδή, ένα είδος ανάληψης της ψυχής της Παναγίας, που, βέβαια, στη δυτική αγιογραφία παρουσιάζεται τελείως διαφορετικά», τονίζει, εξηγώντας παράλληλα ότι η σκηνή αυτή έχει αρχαία προέλευση: «Προέρχεται από την αρχαία εικονογραφία, όπου οι ψυχές εικονίζονται ως σπαργανωμένα βρέφη».
Για τη θέση του μήνα Αυγούστου στο διορθωμένο Ιουλιανό αλλά και στο πρωτογενές Ρωμαϊκό ημερολόγιο μιλά ο Στράτος Θεοδοσίου, επικ. καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος εξηγεί και από πού πήρε το όνομα του ο συγκεκριμένος μήνας του έτους, ενώ ο Μάνος Δανέζης, επικ. καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφέρεται στους αστερισμούς του Αυγούστου.
Τέλος, γίνεται αναφορά στα πανηγύρια και στα πάνδημα προσκυνήματα στους ιερούς τόπους με τις θαυματουργές Παναγίες, όπως επίσης και στην άλλη μεγάλη γιορτή, την Αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή, που τιμάται στις 29 Αυγούστου. Παράλληλα ο φακός μας ταξιδεύει στις Μονές Τοπλού και Φανερωμένης στο Λασίθι Κρήτης και στη Λέσβο και συγκεκριμένα στο Πλωμάρι, όπου βρίσκεται η εκκλησία Παναγιά Κρυφτή, στην Πέτρα και στον ιερό ναό Παναγίας Γλυκοφιλούσας, στη Σκάλα Συκαμινιάς και στην Παναγία τη Γοργόνα, στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο κέντρο της Αγιάσου, στις Σέρρες στη Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, αλλά και στην Πάντοβα της βόρειας Ιταλίας, όπου γιορτάζονται επίσης η Κοίμηση της Θεοτόκου και η Αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή με έθιμα, πανηγύρια και κάθε λογής εκδηλώσεις.
