Ο Άρης Αλεξάνδρου (Αριστοτέλης Βασιλειάδης) γεννήθηκε στη Ρωσία, στο Λένινγκραντ (Αγία Πετρούπολη), το 1922. Η οικογένειά του έρχεται στην Ελλάδα το 1928, αρχικά στη Θεσσαλονίκη και έπειτα στην Αθήνα. Ξεκινάει σπουδές στην ΑΣΟΕΕ, τις οποίες εγκατέλειψε για να ασχοληθεί με τη μετάφραση χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Άρης Αλεξάνδρου. Ο Αλεξάνδρου κατά την περίοδο της δικτατορίας Μεταξά εντάχθηκε στην αριστερά και το 1941 στο ΕΑΜ από το οποίο θα αποχωρήσει το 1942. Διώχθηκε και συνελήφθη μετά τα Δεκεμβριανά από τις βρετανικές δυνάμεις και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο της Ελ Ντάμπα στη Λιβύη μαζί με άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στο Μούδρο της Λήμνου και έπειτα στη Μακρόνησο μέχρι το 1949, αλλά και στον Άη Στράτη μέχρι το 1951. Από το 1953 και μέχρι το 1958 φυλακίστηκε ως καταδικασμένος ανυπόταχτος στράτευσης και δηλωμένος κομουνιστής. Το 1967 μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών έφυγε για το Παρίσι μαζί με τη σύζυγό του Καίτη Δρόσου. Ο Αλεξάνδρου ασχολήθηκε με την ποίηση, οι συλλογές του «Ακόμη ετούτη η άνοιξη» (1946) «Άγονος γραμμή» (1952) και «Ευθύτης οδών» (1959) είναι χαρακτηριστικές της γενιάς των ποιητών που έζησαν τον εμφύλιο πόλεμο. Οι μεταφράσεις κλασσικών και νεότερων λογοτεχνικών έργων από Ρωσία, ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία αποτελούν σημαντικό κομμάτι της προσφοράς του στα γράμματα, μαζί με θεωρητικά κείμενα, σενάρια και θεατρικά έργα που έγραψε. Το μοναδικό μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου, «Το κιβώτιο» (1975), ένα βαθύτατα καφκικό και καταγγελτικό απέναντι σε κάθε εξουσία έργο, μία αλληγορία για τον εμφύλιο πόλεμο, είναι και το έργο για το οποίο έγινε περισσότερο γνωστός ο συγγραφέας, μιας και θεωρείται ένα από τα σπάνια αριστουργήματα του ελληνικού μοντερνισμού. Το 1978, στις 2 Ιουλίου, ο Άρης Αλεξάνδρου αφήνει την τελευταία του πνοή στο Παρίσι. Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 45 ετών από το θάνατό του σημαντικού Έλληνα λογοτέχνη και αντιστασιακού παρουσιάζει την εκπομπή:
ΣΑΝ ΜΑΓΕΜΕΝΟΙ
ΑΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ: ΤΟ ΚΙΒΩΤΙΟ
Πρόκειται για σειρά εκπομπών για το θέατρο με παρουσιαστή τον Γιώργο Δαράκη, στην οποία παρουσιάζονται θεατρικές παραστάσεις, μέσα από συζητήσεις με τους συντελεστές τους. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο παρουσιάζεται η θεατρική παράσταση «Το Κιβώτιο» μια διασκευή από το σημαντικό μυθιστόρημα του μεταπολεμικού ποιητή, πεζογράφου και μεταφραστή Άρη Αλεξάνδρου. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο o σκηνοθέτης και ερμηνευτής του μονολόγου Φώτης Μακρής μιλά για την προσέγγισή του στο έργο και στο διπλό ρόλο του Αφηγητή- Ανακρινόμενου. Αναφέρεται στο ιστορικό πλαίσιο, δηλαδή στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου 1946 – 1949 στην Ελλάδα αλλά και στα κεντρικά θέματα που διαπραγματεύεται το έργο όπως: η δικαιοσύνη, η απελευθέρωση, η αριστερά, τα κοινωνικά συστήματα, η ιδεολογία, η εξουσία, αλλά και στοιχεία από την πραγματικότητα του πολέμου όπως ο «κυανισμός» (αυτοκτονία με κυάνιο), οι στρατιώτες, οι αντάρτες, οι εκτελέσεις, οι μάχες και οι αποστολές, το καθήκον και η προδοσία. Περιλαμβάνονται φωτογραφίες του ποιητή και των χειρογράφων του, καθώς και το σχέδιο για το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης από τον ΚΕΔΡΟ το 1975. Ακόμη περιλαμβάνονται αποσπάσματα από την εκπομπή «Παρασκήνιο: Άρης Αλεξάνδρου» και από την εκπομπή «Εποχές και Συγγραφείς: Άρης Αλεξάνδρου», όπου μιλά η Καίτη Δρόσου, σύζυγος του ποιητή, η οποία δίνει βιογραφικά στοιχεία αλλά και ο Δημήτρης Μαρωνίτης, καθηγητής φιλοσοφικής που εστιάζει στο έργο και τις κοινωνικοπολιτικές του προεκτάσεις. Ακόμα, ο κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος μιλάει για τη γνωριμία του με τον λογοτέχνη και αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Άρη Αλεξάνδρου, τα βιώματά του και πώς αυτά αποτυπώνονται στο έργο αυτό, την ηθική σημασία του «Κιβώτιου», ενώ υπογραμμίζει την τεράστια σημασία του αναδεικνύοντας τις ρίζες της σκέψης του Αλεξάνδρου στις πρώτες αναφορές του γραπτού λόγου και στον Όμηρο.
Σκηνοθεσία: ΜΙΧΑΛΗΣ ΛΥΚΟΥΔΗΣ
Αρχισυνταξία- Παρουσίαση: ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΑΚΗΣ
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 2 Δεκεμβρίου 2019
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr