Η πρώτη Μαΐου πέρα από ημέρα της άνοιξης είναι η μέρα των εργατών, ημέρα υπενθύμισης του αγώνα των εργαζομένων στο Σικάγο την 1η Μαΐου 1866. Την ημέρα εκείνη, ξεσηκώθηκαν τα συνδικάτα εργαζομένων της Αμερικανικής μητρόπολης διεκδικώντας ωράριο εργασίας στις 8 ώρες και βελτίωση των μέχρι τότε απάνθρωπων συνθηκών εργασίας. Η μέρα έχει θεσπιστεί ως εργατική απεργία και όλες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές.
Στην Ελλάδα, τα πρώτα εργατικά κινήματα σχηματίστηκαν ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της καπνοκαλλιέργειας το 19ο αιώνα. Το 1892 έγινε η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στο νεοελληνικό κράτος, από το Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη. Η κορύφωση των διεκδικήσεων των καπνεργατών πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1936.
Ειδικότερα, οι καπνεργάτες πραγματοποίησαν μεγάλη διαδήλωση και απεργία στη Θεσσαλονίκη το Μάιο του 1936. Οι εργατικές κινητοποιήσεις τους όμως πνίγηκαν στο αίμα από δυνάμεις της χωροφυλακής. Σε εκείνη τη διαδήλωση έχασαν τη ζωή τους δώδεκα άνθρωποι, ανάμεσα στους οποίους και ο 25χρονος αυτοκινητιστής, Τάσος Τούσης. Η φωτογραφία που απαθανάτισε τη μητέρα του να τον θρηνεί μόνη στο μέσον του δρόμου δημοσιεύθηκε στον Τύπο και αποτέλεσε έμπνευση για τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο και την σύνθεση της ποιητικής του συλλογής ”Επιτάφιος”.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει ένα επεισόδιο της εκπομπής ”Εδώ και Σήμερα” παραγωγής 1982, αφιερωμένο στην Εργατική Πρωτομαγιά.
Το ”Εδώ και Σήμερα” είναι μια ενημερωτική εκπομπή της δεκαετίας του 1980 που αναδεικνύει θέματα επικαιρότητας και εξετάζει πολιτικά, ιστορικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα.
Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι ένα αφιέρωμα στην Εργατική Πρωτομαγιά και τις εργατικές διεκδικήσεις. Ο δημοσιογράφος Θοδωρής Καλούδης συντονίζει συζήτηση στο στούντιο ανάμεσα στον Πρόεδρο της ΓΣΕΕ Ορέστη Χατζηβασιλείου και το Νίκο Αναλυτή, εκπρόσωπο του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών. Έπειτα, ο Θοδωρής Καλούδης αναφέρει πως δεν επετράπη στην κάμερα της ΕΡΤ να πάρει συνεντεύξεις από το εσωτερικό των ναυπηγείων Σκαραμαγκά.
Παρεμβάλλεται ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Γιάννη Βλαστάρη ο οποίος συνομιλεί με εργαζόμενους στα ναυπηγεία, έξω από τους χώρους εργασίας τους. Αναδεικνύονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση, οι συνθήκες εργασίας καθώς και η έλλειψη σωματείου που να εκφράζει τις διεκδικήσεις των εργατών. Έπειτα, η κάμερα της ΕΡΤ μεταφέρεται στο εργοστάσιο αυτοκινήτων Σακαράκη. Εκεί, εργάτες εκφράζουν τις ανησυχίες τους σχετικά με την επιβάρυνση της υγείας τους λόγω των κακών συνθηκών κάτω από τις οποίες εργάζονται, τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τις γενικότερες ανησυχίες τους. Ακόμη, γυναίκες εργαζόμενες μιλούν για τις διακρίσεις εις βάρος τους και τα λιγότερα χρήματα με τα οποία αμείβονται αλλά και τις δυσκολίες τους να συνδυάσουν την εργασία με την οικογενειακή ζωή.
Στην συνέχεια, στην εκπομπή μιλά ο επικεφαλής και προϊστάμενος του τμήματος επιβατικών αυτοκινήτων. Περιγράφει τις συνθήκες εργασίας, τον αριθμό των εργαζόμενων στο τμήμα του, τις απολαβές που αυτοί λαμβάνουν, την συμμετοχή σε συνδικαλιστικά όργανα του εργοστασίου και απαντά σε κατηγορίες για ύπαρξη κλίματος τρομοκρατίας. Αμέσως μετά, ο Γιάννης Βλαστάρης συνομιλεί με εργάτες σε οικοδομή σχετικά με τα μεροκάματά τους και τις συνθήκες εργασίας τους.
Στο επόμενο μέρος της εκπομπής, ο Νίκος Αναλυτής μιλά για τις κατηγορίες περί ύπαρξης κλίματος τρομοκρατίας στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Αναφέρεται επιπλέον στο θέμα του συνδικαλισμού στην Ελλάδα. Με την σειρά του την κατάσταση στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά αλλά και τις γενικότερες συνθήκες εργασίας στην Ελλάδα σχολιάζει ο Ορέστης Χατζηβασιλείου. Παράλληλα, οι δύο καλεσμένοι της εκπομπής συζητούν για το μέλλον της βιομηχανίας στην Ελλάδα και την επίδραση που θα έχουν οι αλλαγές στη ζωή των εργατών.
Επιπλέον, η συζήτηση στρέφεται στις διώξεις των συνδικαλιστών από την εργοδοσία, τις οξυμένες σχέσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές και τους λόγους αντιπαράθεσης.
Τέλος, οι δύο καλεσμένοι της εκπομπής μιλούν για το επερχόμενο νομοσχέδιο για τα εργασιακά. Κλείνοντας, τόσο ο Ορέστης Χατζηβασιλείου όσο και ο Νίκος Αναλυτής στέλνουν τα δικά τους μηνύματα για την Εργατική Πρωτομαγιά.
Έτος παραγωγής: 1982
Πρώτη προβολή επεισοδίου: 1/5/1982
Σκηνοθεσία: Τάσος Μπιρσίμ
Συντονίζει ο δημοσιογράφος Θοδωρής Καλούδης
Επιμέλεια εκπομπής: Μάκης Γιομπαζολιάς
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr