Τη νύχτα της 10ης προς τα ξημερώματα της 11ης Απριλίου του 1826 πραγματοποιήθηκε η έξοδος του Μεσολογγίου. Το Μεσολόγγι, σημαντική πόλη της Δυτικής Ελλάδας και ισχυρό οικονομικό και πνευματικό κέντρο κατά την Τουρκοκρατία, βρέθηκε στο επίκεντρο της Επανάστασης του 1821 μιας και σε αυτή συγκεντρώθηκαν πρόσφυγες από το Σούλι και διάφοροι οπλαρχηγοί. Τον Απρίλιο του 1825 ο Κιουταχής έθεσε την πόλη σε πολιορκία.
Για ένα χρόνο οι κάτοικοι του Μεσολογγίου αντιστέκονταν και αγωνίζονταν. Παρόλα αυτά, ο κλοιός άρχισε να στενεύει το Μάρτιο του 1826 και οι αγωνιστές και οι κάτοικοι του Μεσολογγίου, αφού βίωσαν φριχτές συνθήκες πείνας και κακουχιών κατά τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας της πόλης, αποφάσισαν να προχωρήσουν σε ηρωική έξοδο, γνωρίζοντας πως πιθανότατα θα έχαναν τη ζωή τους. Η Έξοδος του Μεσολογγίου απέκτησε έτσι θρυλικές διαστάσεις, συμβολίζοντας τον ηρωισμό, την αυταπάρνηση και τη θυσία για τα ιδανικά της Ελευθερίας, υμνήθηκε από Έλληνες και Ευρωπαίους καλλιτέχνες και έστρεψε για ακόμη μια φορά τα βλέμματα της Ευρώπης στην Ελληνική Επανάσταση.
Επιπλέον, η Έξοδος του Μεσολογγίου συνέπεσε με το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαίων του 1826. Στην Αιτωλία και την ευρύτερη περιοχή της επαρχίας του Μεσολογγίου τις ημέρες του Πάσχα και κυρίως το Σάββατο του Λαζάρου συναντά κανείς το έθιμο των ”Λαζαρίων” που έχει τις ρίζες του στις αρχαίες διονυσιακές τελετές.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή ”Ένα Σάββατο των Βαγιών” παραγωγής 1987, το οποίο προβάλει την Έξοδο του Μεσολογγίου και το έθιμο των Λαζαριών της περιοχής της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.
ΕΝΑ ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΩΝ ΒΑΓΙΩΝ
Η ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΤΑ ΛΑΖΑΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΤΑΡΑΓΚΑΣ
Επετειακό ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στην Έξοδο του Μεσολογγίου που ταυτόχρονα επιχειρεί μια αναδρομή στην ιστορία και τη λαογραφία της ευρύτερης περιοχής της επαρχίας Μεσολογγίου.
Αρχικά, επιχειρείται μια μικρή περιγραφή της γεωγραφίας καθώς και μια αναδρομή στην ιστορία της περιοχής της Αιτωλίας από την αρχαιότητα έως το 19ο αιώνα. Η λίμνη Τριχωνίδα καθώς και η γεωργική παραγωγή του κάμπου της περιοχής -κυρίως η καπνοκαλλιέργεια– αναδεικνύονται στα πλαίσια της εκπομπής.
Στην συνέχεια, το ντοκιμαντέρ επικεντρώνεται στην περίοδο της Επανάστασης του 1821 και τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου τον Απρίλιο του 1826. Η έξοδος του Μεσολογγίου έλαβε χώρα την Κυριακή των Βαΐων του 1826. Έτσι, ευρεία αναφορά γίνεται στο έθιμο των ”Λαζαρίων” που λαμβάνει χώρα στην ευρύτερη περιοχή του Μεσολογγίου το Σάββατο του Λαζάρου, έθιμο που συμβολίζει την άνοιξη και την ανάσταση, αντλώντας τις ρίζες του από τις αρχαίες διονυσιακές τελετές. Οι κάτοικοι κατασκευάζουν ένα σταυρό από καλάμι και από αυτόν περνούν κουδούνια, κορδέλες και λουλούδια της άνοιξης. Το όλο έθιμο συμβολίζει το πέρασμα από το θάνατο στη ζωή και την ανάσταση του Λάζαρου και έπειτα του Χριστού που θα ακολουθήσει. Στο έθιμο συμμετέχουν τα παιδιά της περιοχής μαζεύοντας λουλούδια για τον στολισμό.
Έπειτα, ο φακός της εκπομπής καταγράφει την συγκέντρωση των κατοίκων στην κεντρική πλατεία όπου χορεύουν και χτυπούν τους σταυρούς με τα κουδούνια για να ξορκίσουν το θάνατο. Επιπλέον, παρακολουθούμε την πορεία των κατοίκων του χωριού προς το νεκροταφείο ανήμερα του Σαββάτου του Λαζάρου και την κορύφωση του εθίμου. Εκεί, οι γυναίκες θρηνούν καθώς οι καλαντιστές χτυπούν τους σταυρούς με τα κουδούνια για να γιορτάσουν τη νίκη της ζωής επί του θανάτου, όπως συμβολίζει η ανάσταση του Λαζάρου καθώς και η σταύρωση και η ανάσταση του Χριστού.
Έτος παραγωγής: 1987
Πρώτη προβολή: 3 Απριλίου 1988
Σκηνοθεσία: Γιώργος Κατσένης
Αφήγηση: Κώστας Γιαλίνης
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr