Επέτειος μνήμης της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Το πρωί της 20ης Ιουλίου 1974 είχε ξεκινήσει η τουρκική στρατιωτική εισβολή στην Κυπριακή Δημοκρατία, με την κωδική ονομασία “Αττίλας”, πέντε μέρες μετά το πραξικόπημα της Εθνικής Φρουράς και του ΕΟΚΑ Β΄που ανέτρεψε τον πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Με αφορμή τα 46 χρόνια από την κυπριακή τραγωδία, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το ιστορικό ντοκιμαντέρ:
ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΞΕΝΟΣ
Εκπομπή 10η
«Η διαίρεση της Κύπρου – Η εισβολή»
(video)
Σειρά ντοκιμαντέρ 12 εκπομπών, παραγωγής του 2009, που διηγείται την ιστορία των πιο σημαντικών ανταλλαγών πληθυσμού του 20ού αιώνα, με σημείο εκκίνησης τη Συνθήκη της Λωζάνης μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την υποχρεωτική μετακίνηση πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Συνδυάζοντας προσωπικές μαρτυρίες, πολιτική ανάλυση και σπάνιο αρχειακό υλικό, εξετάζει τα αίτια αυτών των μετακινήσεων και το πώς επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Η συγκεκριμένη εκπομπή εστιάζει στην προσφυγοποίηση και τις βίαιες εκτοπίσεις πληθυσμών που συντελέστηκαν στην Κύπρο, ως αποτέλεσμα του κυπριακού ζητήματος ξεκινώντας από τις αιματηρές διακοινοτικές ταραχές της κρίσης των ετών 1963-1964 μέχρι την τουρκική εισβολή το 1974, γνωστή ως επιχείρηση «Αττίλας», που οδήγησε στην απώλεια χιλιάδων στρατιωτών και αμάχων, 2.000 αγνοούμενων και στην κατάληψη του 36,2% των κυπριακών εδαφών. Ο λόγος δίνεται στους ανθρώπους που βίωσαν την τραγωδία και εκριζώθηκαν από τις εστίες τους, στα θύματα της εσωτερικής εθνοτικής σύγκρουσης, σε μια προσέγγιση όπου οι άνθρωποι αποτελούν τα υποκείμενα της ιστορίας, χωρίς να υποβαθμίζεται η ιστορικοπολιτική διάσταση των γεγονότων.
Τη χρονική ακολουθία των γεγονότων ξεδιπλώνουν οι αφηγήσεις απλών ανθρώπων και των δύο κοινοτήτων, πολιτικών και πανεπιστημιακών, οι οποίες αναφέρονται στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου για την ανατροπή του Μακαρίου, στους φόβους για την αναζωπύρωση της ενδοκοινοτικής βίας και τη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας, στην τουρκική στρατιωτική εισβολή στις 20 Ιουλίου 1974 και στη δεύτερη φάση της τον Αύγουστο του ίδιου έτους, στους πρώτους πρόσφυγες, στην εκεχειρία και τη διχοτόμηση.
Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες και περιγράφουν πώς βίωσαν τα γεγονότα πριν και μετά την εισβολή. Γύρω στους 150.000 ανθρώπους εκτοπίστηκαν από την κατεχόμενη βόρεια πλευρά, όπου οι Ελληνοκύπριοι αποτελούσαν το 80% του πληθυσμού και ένα χρόνο αργότερα, περίπου 50.000 Τουρκοκύπριοι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν από το Νότο στο Βορρά.
Στην εκπομπή μιλούν μεταξύ άλλων η Ρήνα Κατσελλή, Ελληνοκύπρια, πρώην βουλευτής Κερύνειας, ο Οτσάν Οτσανάν, Τουρκοκύπριος δημοσιογράφος, ο Γιώργος Ιακώβου, προεδρικός επίτροπος Κύπρου, ο Ν. Κιτσίλγιουρεκ, Τουρκοκύπριος καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου, ο Αλπάι Ντουρντουράν, Τουρκοκύπριος πολιτικός, ο Σάββας Παύλου, Ελληνοκύπριος συγγραφέας, ο Ρότζερ Ζέτερ, καθηγητής Πανεπ. Οξφόρδης, ο Πίτερ Λοΐζος, ομότιμος καθηγητής Πανεπ. Λονδίνου LSE και ο Σουμάντρα Μπόσε, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπ. LSE.
Σκηνοθεσία: Ανδρέας Αποστολίδης, Γιούρι Αβέρωφ
Σενάριο: Ανδρέας Αποστολίδης, Μαρία Ψαρά
Ιστορικοί σύμβουλοι: Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Bruce Clark
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr