Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας. Η διάσημη Ελληνίδα υψίφωνος, η κορυφαία ντίβα του λυρικού τραγουδιού, γεννήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1923 στη Νέα Υόρκη από Έλληνες μετανάστες. Το 1937, οι γονείς της, η Ευαγγελία και ο Γιώργος Καλογερόπουλος, χώρισαν και η μητέρα της αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα με τις κόρες της. Εκεί η Κάλλας παρακολούθησε μαθήματα με την Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, μια διάσημη ισπανίδα σοπράνο. Στην ηλικία των 16 ετών έκανε το ντεμπούτο της στην Αθήνα με ένα μικρό ρόλο στο «Boccaccio», ενώ ο πρώτος πρωταγωνιστικός της ρόλος ήρθε χρόνια αργότερα, στην «Τόσκα».
Η φετινή επέτειος των 100 χρόνων από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο με πλήθος δράσεων, ενώ εντάχθηκε και στον κατάλογο συνεορτασμού επετείων και της Unesco, για το 2023.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά «Η Ελληνίδα Μαρία Κάλλας», παραγωγής 2007, το οποίο επικεντρώνεται στην ελληνική περίοδο της Κάλλας και σε σημαντικούς σταθμούς της καλλιτεχνικής της διαδρομής από το 1957 ως τον θάνατό της. Σπάνιες συνεντεύξεις και πλούσιο οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό αποδίδουν με μοναδικό τρόπο πτυχές της προσωπικότητάς της.
Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ
Το πρώτο μέρος του ντοκιμαντέρ «Η Ελληνίδα Μαρία Κάλλας» παρουσιάζει το γενεαλογικό δέντρο της θρυλικής ντίβας και περιγράφει αναλυτικά την πορεία της οικογένειάς της από την Αθήνα στον Μελιγαλά, μέχρι τη μετανάστευση στις ΗΠΑ. Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στις μουσικές σπουδές της στο Εθνικό Ωδείο και το Ωδείο Αθηνών, στις συνεργασίες της με την Εθνική Λυρική Σκηνή από το 1937 έως το 1945, οπότε φεύγει από την Ελλάδα για τις ΗΠΑ και στη συνέχεια για την Ιταλία. Το τρίτο και τελευταίο μέρος του ντοκιμαντέρ αφορά τις παραστάσεις που έδωσε η Μαρία Κάλλας στην Ελλάδα από το 1957 και μετά: το ρεσιτάλ στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών (1957), τις δύο όπερες «Νόρμα» (1960) και «Μήδεια» (1961) στην Επίδαυρο αλλά και την τελευταία παρουσία της στις «Γιορτές Λόγου και Τέχνης» στη Λευκάδα το 1964 («Καβαλερία Ρουστικάνα»). Ακούγονται ηχητικά ντοκουμέντα από συνεντεύξεις της σπουδαίας σοπράνο στο Ραδιόφωνο, και συνεντεύξεις συγγενών, συνεργατών και ανθρώπων του καλλιτεχνικού χώρου που σχετίστηκαν με την Ελληνίδα υψίφωνο, όπως της Μαρίκας Παπαδοπούλου (υψίφωνος) και της Άρντα Μαντικιάν (μεσόφωνος). Ηχογραφήσεις από δημοφιλείς άριες “ντύνουν” την ταινία. Περιλαμβάνονται επίσης, ηχητικά αποσπάσματα συνεντεύξεων του Τζιοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι (μτφ. Ν. Ζαχαρίου) και του Κωστή Μπαστιά. Μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται αποσπάσματα συνεντεύξεων του Αλέξη Μινωτή και του Αντίοχου Ευαγγελάτου.
Έρευνα-σενάριο και σκηνοθεσία: Τάσος Ψαρράς.
Αφηγητής: Κώστας Καστανάς. Διάρκεια: 01:33:22
Ένας από τους διάσημους ρόλους της σοπράνο ήταν αυτός της Μήδειας, ένας ρόλος με τον οποίο η Κάλλας σχεδόν ταυτίστηκε και τον οποίο ερμήνευσε επανειλημμένα στη διάρκεια της καριέρας της. Η ιστορική συνεργασία του Αλέξη Μινωτή, του Γιάννη Τσαρούχη και της Μαρίας Κάλλας στη Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι σε μια εκδοχή με κλασικό, τραγικό στυλ κοντά στο αρχαίο πρότυπο, αναδείχθηκε σε παγκόσμιο καλλιτεχνικό γεγονός, από το Ντάλας του Τέξας το 1958, τη σκηνή του Κόβεντ Γκάρντεν στο Λονδίνο το 1959 μέχρι το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου τον Αύγουστο του 1961 και τη Σκάλα του Μιλάνου την περίοδο 1961-1962.
Μπορείτε εδώ να δείτε τις μαρτυρίες του Αλέξη Μινωτή (από την εκπομπή Θεατρική Εβδομάδα, 1977) και της χορογράφου Μαρίας Χορς (από την εκπομπή Μονόγραμμα, 2005) οι οποίοι ανακαλούν μνήμες από την συμμετοχή τους σε εκείνη την ιστορική παραγωγή.
Ο ΑΛΕΞΗΣ ΜΙΝΩΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Μ. ΚΑΛΛΑΣ, 1977
Ο Αλέξης Μινωτής μιλά για την ξεχωριστή στιγμή στην καλλιτεχνική του διαδρομή όταν δέχθηκε να σκηνοθετήσει τη Μαρία Κάλλας στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Μήδειας του Λουίτζι Κερουμπίνι που παρουσιάστηκε στη Σκάλα του Μιλάνου τον Δεκέμβριο του 1961, σε σκηνικά-κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη και κίνηση της Μαρίας Χορς. Ο Μινωτής περιγράφει την εμπειρία της ελληνικής παρουσίας στο διάσημο Θέατρο της Σκάλας, μιλά για την ανυπέρβλητη ερμηνεία της σπουδαίας ντίβας που καθήλωσε το κοινό, για τα μοναδικά υποκριτικά της ταλέντα και στη συμβολή της στην ανανέωση της όπερας προσελκύοντας σκηνοθέτες του θεάτρου στο χώρο του λυρικού τραγουδιού. Από την εκπομπή “Θεατρική Εβδομάδα”. Παραγωγή: 1977. Επιμέλεια-παρουσίαση: Δανάη Στρατηγάκη
Η ΜΑΡΙΑ ΧΟΡΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΑΣ, 2005
Η κορυφαία χορογράφος Μαρία Χορς μιλάει για τη συνεργασία της με τη Μαρία Κάλλας στη «Μήδεια» του Κερουμπίνι, που παρουσιάστηκε στη Σκάλα του Μιλάνου και θυμάται στιγμές με την κορυφαία σοπράνο. Σκηνοθέτης της ιστορικής παράστασης ήταν ο Αλέξης Μινωτής, ενώ τα σκηνικά και τα κοστούμια υπέγραφε ο Γιάννης Τσαρούχης. Από την εκπομπή “Μονόγραμμα”, 2005. Σκηνοθεσία: Δέσποινα Καρβέλα.Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης.
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr