Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια από τη βύθιση του αντιτορπιλικού ”Βασίλισσα Όλγα” στο λιμάνι Λακί της Λέρου, η οποία έλαβε χώρα σαν σήμερα, στις 26 Σεπτεμβρίου του 1943. Το αντιτορπιλικό ”Βασίλισσα Όλγα” ήταν ένα από τα πλέον σύγχρονα και αξιόμαχα πολεμικά πλοία του ελληνικού στόλου, μαζί με το ιδίου τύπου πλοίο ”Βασιλεύς Γεώργιος”. Με κυβερνήτη τον πλοίαρχο Αλφρέδο Λεοντόπουλο συμμετείχε σε πληθώρα νηοπομπών και μαζί με βρετανικά πλοία βύθισε αρκετά ιταλικά και γερμανικά πολεμικά σκάφη.
Μετά την κατάληψη της Ελλάδας, το ”Βασίλισσα Όλγα” διέφυγε στη Μέση Ανατολή και συμμετείχε μαζί με συμμαχικά πλοία σε ναυμαχίες στη Μεσόγειο. Μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943 κατέπλευσε στη Λέρο για να βοηθήσει στην παράδοση του νησιού από τους Ιταλούς. Ειδικότερα, το πρωί της 26ης Σεπτεμβρίου κατέπλευσε στο μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι (μετά τη Σούδα) της Ελλάδας στο Λακκί της Λέρου. Λίγη ώρα μετά δέχτηκε γερμανική αεροπορική επίθεση και βυθίστηκε, με θύματα τον κυβερνήτη και 69 μέλη του πληρώματος.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ ”Λέρος. Το φρούριο του Αιγαίου” παραγωγής 1986.
ΛΕΡΟΣ. ΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Η εκπομπή ”Λέρος. Το φρούριο του Αιγαίου” είναι ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ για τη Μάχη της Λέρου. Μέσα από την αφήγηση, την εξιστόρηση των γεγονότων από ανθρώπους που τα έζησαν οι ίδιοι και πλάνα αρχειακού υλικού, περιγράφονται τα γεγονότα και οι συνθήκες της μάχης της Λέρου της 26ης Σεπτεμβρίου 1943 που οδήγησε στην απόβαση των γερμανικών δυνάμεων στο νησί.
Το ντοκιμαντέρ ξεκινά με πλάνα από το μνημείο υπέρ των πεσόντων στη Λέρο, όπου τελείται επιμνημόσυνη τελετή προς τιμήν των θυμάτων στη μάχη της 26ης Σεπτεμβρίου 1943, παρουσία συγγενών των θυμάτων, επιζώντων μαχητών, εκπροσώπων της Κυβέρνησης, των Ενόπλων Δυνάμεων και άλλων επισήμων. Στεφάνι καταθέτει μεταξύ άλλων επισήμων και ο Υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γεώργιος Γεννηματάς εκ μέρους της Κυβέρνησης. Ακολουθεί τελετή κατάδυσης στεφανιού στη θάλασσα, ενώ αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας πραγματοποιούν πτήση.
Παράλληλα, προβάλλονται φωτογραφίες του αντιτορπιλικού «Βασίλισσα Όλγα», το οποίο βυθίστηκε από γερμανικές δυνάμεις στη μάχη της Λέρου, και πλάνα σχετικού αρχειακού υλικού. Αξιωματικός που συμμετείχε στη μάχη της Λέρου μιλά για την συνθηκολόγηση του Ιταλικού Στόλου. Πλάνα αρχειακού υλικού σχετικά με την επέλαση του γερμανικού στρατού και ακολούθως φωτογραφίες του αντιτορπιλικού «Βασίλισσα Όλγα», το οποίο έφτασε στη Λέρο για να προετοιμάσει την απελευθέρωση του νησιού από τους Ιταλούς. Κάτοικοι της Λέρου περιγράφουν το επεισόδιο μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών κατά την πρώτη άφιξη του ελληνικού πολεμικού πλοίου στο νησί και το δεύτερο ταξίδι στις 26 Σεπτεμβρίου 1943.
Επιπλέον, προβάλλονται πλάνα αρχειακού υλικού με γερμανικά αεροπλάνα εν πτήσει. Ομιλητής, ο οποίος πολέμησε ως στρατιώτης στη μάχη της Λέρου, και ο αξιωματικός περιγράφουν τη διεξαγωγή της μάχης της Λέρου, όπως την έζησαν οι ίδιοι. Επίσης προβάλλονται φωτογραφίες μετά τη βύθιση του ελληνικού αντιτορπιλικού, πλάνα αρχειακού υλικού με αεροπορικές πολεμικές επιχειρήσεις και βομβαρδισμούς. Κάτοικος του νησιού περιγράφει τους βομβαρδισμούς του νησιού από τις γερμανικές δυνάμεις. Τέλος, υπάρχουν πλάνα αρχειακού υλικού και φωτογραφίες από τις πολεμικές επιχειρήσεις, την πτώση αλεξιπτωτιστών, τις μάχες και την απόβαση των γερμανικών δυνάμεων στη Λέρο τον Νοέμβριο του 1943 καθώς και εικόνες του πολεμικού νεκροταφείου του νησιού και του Μνημείου υπέρ των πεσόντων στη μάχη της Λέρου.
Μοντάζ-Σκηνοθεσία: Γαζής Γιάννης
Σενάριο: Κούκας Γιώργος
Αφηγητής: Ελευθεριάδης Λευτέρης