Για την επέτειο δύο ετών από το θάνατο του σπουδαίου συγγραφέα Βασίλη Βασιλικού, στις 30 Νοεμβρίου 2023, το Αρχείο ΕΡΤ παρουσιάζει το επεισόδιο της σειράς εκπομπών «Το Μαγικό των ανθρώπων» με μία συνέντευξη του ίδιου στην Φωτεινή Τσαλίκογλου.
Πριν από δύο χρόνια, στις 30 Νοεμβρίου 2023, έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός. Γεννήθηκε στην Καβάλα τον Νοέμβριο του 1934 και από την ηλικία των 14 ξεκίνησε να γράφει,. Τα έργα του έχουν σημαδέψει τα σύγχρονα ελληνικά γράμματα και είναι ένας από τους πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς. Σπούδασε Νομική, αλλά και σκηνοθεσία τηλεόρασης στην Αμερική και έζησε από το 1967 έως το 1994 στο εξωτερικό, αυτοεξόριστος τα πρώτα επτά χρόνια κατά τη διάρκεια της Χούντας, όταν ανέπτυξε και αντιδικτατορική δράση. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, διετέλεσε αναπληρωτής γενικός διευθυντής της ΕΡΤ την περίοδο 1981-1984, καθώς και πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO (1996-2004).
Έχει γράψει περισσότερα από 120 βιβλία, μεταξύ των οποίων μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποίηση, μεταφράσεις σημαντικών συγγραφέων, ενώ βραβεύτηκε πολλές φορές για το έργο του. Τα πιο γνωστά του έργα είναι η «Τριλογία» («Το Φύλλο», «Το Πηγάδι», «Τ’ Αγγέλιασμα»), «Θύματα ειρήνης», «Ο Ιατροδικαστής», το εμβληματικό «Ζ», το μυθιστόρημα-ντοκουμέντο για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη- στο οποίο βασίστηκε και η κινηματογραφική ταινία του Κώστα Γαβρά- για να αναφέρουμε μόνο μερικά. Η εκπομπή του για το βιβλίο στη δημόσια τηλεόραση "Άξιον Εστί" υπήρξε από τις μακροβιότερες λογοτεχνικές εκπομπές.
Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο από το θάνατο του Βασίλη Βασιλικού στις 30 Νοεμβρίου 2023 προτείνει την εκπομπή:
ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ
Ο Βασίλης Βασιλικός παραχωρεί στην Φωτεινή Τσαλίκογλου και στην εκπομπή «Το Μαγικό των Ανθρώπων» όπου μιλάει για τη σκέψη, τον λόγο, το έργο του και τη γενέτειρα πόλη του την Καβάλα.
Ο Βασίλης Βασιλικός μιλάει για τα πάνω από 120 βιβλία που έχει γράψει, εξηγεί ότι θα μπορούσε να έχει γράψει λιγότερα, αναφέρεται στην απόστασή του από τη μυθοπλασία από το 1992, με το βιβλίο του "Κ" και το ενδιαφέρον του τα τελευταία χρόνια για τα ημερολόγια.
Ο Βασιλικός εξηγεί πώς όλα ξεκινούν από την οικογένεια, μιλάει για την οικογένειά του, την μητέρα και τον πατέρα του και εκείνον και την αδελφή του, την επαφή με τις ξένες γλώσσες, τα γαλλικά πρωτίστως και έπειτα τα αγγλικά, ενώ περιγράφει τη φοίτησή του στο Κολλέγιο Ανατόλια με υποτροφία. Για την προσωπική του επαφή με τα γράμματα και τη λογοτεχνία αναφέρεται στη γνωριμία με το έργο του Κάφκα και του Παπαδιαμάντη.
Περιγράφει το περιστατικό, από το 1963, όταν πήγε να αγοράσει τηλέφωνο και έδωσε το επάγγελμα του συγγραφέα και του είπαν ότι δεν υπάρχει ως επάγγελμα και ότι θα πρέπει να δηλώσει λογοτέχνης. Εκείνος αρνήθηκε και δεν μπήκε στον κατάλογο και έτσι το 1964 τον κάλεσε ο διευθυντής του ΟΤΕ και του είπε ότι επάγγελμα θεωρείται η δουλειά για την οποία όταν απεργήσουν όσοι την ασκούν, οι υπόλοιποι δεν μπορούν χωρίς αυτή. Αν απεργήσει ο συγγραφέας ο κόσμος θα διαβάσει κάτι παλιότερο, δεν θα ενοχληθεί. Ακολούθως ο Βασιλικός εξηγεί ότι ο ίδιος αγωνίστηκε επίμονα για την αναγνώριση του επαγγέλματος του συγγραφέα.
Περιγράφει τον τρόμο του λευκού χαρτιού, εξηγεί ότι για αυτό έγραφε με το χέρι πάντα, μιας και θεωρούσε πάντα ότι το χειρόγραφο ελέγχει την σκέψη περισσότερο από το χείμαρρο των ηλεκτρονικών ή μηχανικών μέσων και της ευκολίας που παρέχουν.
Θυμάται όταν έφηβος έκανε θεραπεία ακτινοβολίας και μετά από αυτό το γεγονός άρχισε να γράφει. Στην ηλικία των 14, εξηγεί, στο πέρασμα στην εφηβεία έγινε αυτό και έτσι έγραψε "Τα σιλό" στην Καβάλα.
Μιλάει για την γενέτειρά του την Καβάλα, θυμάται την είσοδο των Βουλγάρων το 1913 στην Καβάλα όπου απήγαγαν όλη την αφρόκρεμα της πόλης και δεν επέστρεψαν ποτέ. Το 1941 όταν μπήκαν οι Βούλγαροι, ο πατέρας του προτίμησε να πάνε στην κατεχόμενη από τους ναζί Θεσσαλονίκη φοβούμενος ότι θε επαναληφθούν οι εκκαθαρίσεις αυτές. Ο Βασιλικός περιγράφει με χιούμορ και νοσταλγία την ποιητική του περίοδο, όταν δηλαδή μικρός έγραφε ποιήματα και τα διάβαζε για όλη την οικογένεια, θυμάται και απαγγέλλει ένα από αυτά.
Ο Βασίλης Βασιλικός δεν πιστεύει ότι υπάρχει θάνατος. Δεν έγραψε ποτέ σε άλλη γλώσσα. Πολύ ταλαντούχοι συγγραφείς το έκαναν, εκείνος προσπάθησε μέσα στη χούντα όντας αυτοεξόριστος, αλλά δεν τα κατάφερε. Για τα μεταφρασμένα βιβλία του έχει την αγωνία της μεταφοράς της γλώσσας του, αλλά θεωρεί ότι οι μεταφραστές ήταν ιδιαιτέρως αξιόλογοι.
Για το "Ζ" μιλάει για την εκπληκτική ταινία του Γαβρά με δεδομένη και την αδυναμία να κάνει γυρίσματα στην Ελλάδα. Η ταινία θεωρεί ότι απογείωσε το βιβλίο και το έναυσμα στους εκδότες να το ψάξουν και να το προωθήσουν στο αναγνωστικό κοινό. Θυμάται τη συνάντηση με τον Γαβρά στην κηδεία του Μ. Θεοδωράκη και την άρρηκτη φιλία τους.
Το μεγαλύτερο δώρο που του έδωσε η γραφή είναι η πεποίθηση πως θα επιζήσουν τα βιβλία του "Το φύλλο. Το πηγάδι. Τ' αγγέλιασμα" (1994), ο "Γλαύκος Θρασάκης" (1995) και "Η Διήγηση του Ιάσωνα" (1953). Η μνήμη δεν απαλλάσσεται απόλυτα από τον μύθο. Μιλάει για το βιβλίο του "Η μνήμη επιστρέφει με λαστιχένια πέδιλα" (1999).
Ο Βασιλικός θυμάται την μητέρα του, την Καίτη και ότι εκείνη τον φώναζε Βίλλυ στην Κατοχή. Με συγκίνηση περιγράφει ότι χαιρόταν κι εκείνη και ο πατέρας του που έγραφε βιβλία και μάλιστα ότι ο πατέρας του αφού διάβασε το Ζ του αφιέρωσε το προσωπικό του ημερολόγιο από την Μικρασιατική Εκστρατεία.
