Σαν σήμερα στις 8 Δεκεμβρίου 1974, λαμβάνει χώρα το ιστορικό δημοψήφισμα για την οριστική ρύθμιση του πολιτειακού ζητήματος στη χώρα. Πενήντα χρόνια αβασίλευτης δημοκρατίας συμπληρώνονται σήμερα, από το ορόσημο της 8ης Δεκεμβρίου του 1974, όταν η πλειοψηφία των Ελλήνων τάχθηκε υπέρ της εγκαθίδρυσης της αβασίλευτης δημοκρατίας και της κατάργησης της μοναρχίας.
Το Αρχείο της ΕΡΤ φωτίζει την κρίσιμη αυτή στιγμή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, μέσα από δύο επιλεγμένα τεκμήρια. Η ταινία των επικαίρων της περιόδου καταγράφει τη ζωντανή εικόνα του ιστορικού αυτού γεγονότος, ενώ στην εκπομπή «Χρόνια Δημοκρατίας» που επιμελείται η δημοσιογράφος Μαρία Ρεζάν πρωταγωνιστές των γεγονότων δίνουν τη δική τους μαρτυρία για τα σημαντικότερα γεγονότα των πρώτων μηνών της Μεταπολίτευσης, από τις 24 Ιουλίου του 1974 έως το τέλος του έτους.
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ
ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ 8ΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΟ
Ταινία επικαίρων του Δεκεμβρίου 1974 για το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 για το πολιτειακό. Στιγμιότυπα από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, με πλάνα μέσα και έξω από τα εκλογικά τμήματα, την «ιστορική ημέρα» της 8ης Δεκεμβρίου, όπως τονίζεται από τον εκφωνητή στην αρχή της ταινίας των επικαίρων. Πολίτες, άνδρες και γυναίκες σε διάφορα εκλογικά τμήματα της χώρας προσέρχονται και συμμετέχουν στην διαδικασία. Άποψη του Λευκού Πύργου στη Θεσσαλονίκη.
Ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής προσέρχεται σε εκλογικό τμήμα της οδού Σόλωνος προκειμένου να ψηφίσει. Πίσω από τον Κ. Καραμανλή διακρίνεται ο δημοσιογράφος και στενός του συνεργάτης Δημήτρης Ρίζος. Εξερχόμενος από το εκλογικό τμήμα ο Κ. Καραμανλής γίνεται αντικείμενο ενθουσιωδών εκδηλώσεων από το συγκεντρωμένο πλήθος επί της οδού Σόλωνος.
Ακολουθούν πλάνα από την αναμετάδοση των αποτελεσμάτων από το δίκτυο του ΕΙΡΤ (Ίδρυμα Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης). Τα τηλεοπτικά αποτελέσματα ανακοινώνει ο εκφωνητής του δελτίου ειδήσεων, ηθοποιός, Αλέξανδρος Αντωνόπουλος. Ακολουθεί η αναμετάδοση των αποτελεσμάτων από το Υπουργείο Εσωτερικών, καθώς και πλάνα από το Κέντρο Τύπου της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Έλληνες και ξένοι δημοσιογράφοι, μεταξύ των οποίων διακρίνεται ο δημοσιογράφος και βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Βασίλειος Βασιλείου, παρακολουθούν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. «Ο ελληνικός λαός, στη συντριπτική του πλειοψηφία ετάχθη υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας με ποσοστό 69,2%» τονίζει ο εκφωνητής. Η ταινία κλείνει με πλάνα των πανηγυρισμών στους δρόμους της Αθήνας από τους υποστηρικτές της αβασίλευτης δημοκρατίας, καθώς και σύντομα στιγμιότυπα (από τηλεοπτικό δέκτη) του τηλεοπτικού μηνύματος που απηύθυνε ο Πρωθυπουργός προς τον ελληνικό λαό.
ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 1974- 1990
1974-ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
Ανασκόπηση των γεγονότων της περιόδου 1974-1990, που επιμελείται και παρουσιάζει η δημοσιογράφος Μαρία Ρεζάν. Στο συγκεκριμένο, εναρκτήριο επεισόδιο της σειράς, παρουσιάζονται τα σημαντικότερα γεγονότα των πρώτων μηνών της Μεταπολίτευσης, από τις 24 Ιουλίου του 1974 έως το τέλος του έτους, μέσα από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό και τις μαρτυρίες πρωταγωνιστών των γεγονότων.
Η Μαρία Ρεζάν πραγματοποιεί μια ανασκόπηση των γεγονότων των πρώτων μηνών της Μεταπολίτευσης, με αφετηρία την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Αθήνα στις 24 Ιουλίου 1974, ώρα 02:06 ακριβώς, όπως αναφέρεται στην εισαγωγή της εκπομπής. Παράλληλα, γίνεται μια σύντομη ανασκόπηση των κυριότερων γεγονότων των τελευταίων ημερών πριν την πτώση της Δικτατορίας, με αναφορά στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου στην Κύπρο (περιλαμβάνεται ηχητικό ντοκουμέντο με τον Μακάριο), τον Αττίλα, την επιστράτευση στην Ελλάδα, την επιστροφή του Καραμανλή από το Παρίσι καθώς και την ορκωμοσία του ως Πρωθυπουργού, λίγες ώρες μετά. Ακολουθεί αναφορά στην επιστροφή επωνύμων αντιστασιακών στην Αθήνα. Προβάλλεται απόσπασμα από την τηλεοπτική μαρτυρία της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή της στην πατρίδα μετά την πολιτική αλλαγή.
Λόγος γίνεται στη συνέχεια, για την συγκρότηση της κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Ο Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης δίνει τη δική του μαρτυρία για την επιστροφή στην Ελλάδα και τη συμμετοχή του στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Ακολουθεί αναφορά στην απόφαση του Κων.Καραμανλή για την απομάκρυνση των επιλέκτων στρατιωτικών δυνάμεων από την περιοχή της Αττικής· ο Τζαννής Τζαννετάκης αναφέρεται στην κατάσταση του στρατού την περίοδο εκείνη, ενώ ο τότε νέος πρεσβευτής της Ελλάδας στην Κύπρο Μιχάλης Δούντας μιλά για την τραγική εμπειρία της προσφυγιάς μετά τον «Αττίλα» στην Κύπρο.
Λόγος γίνεται ακόμη, για τις αλλαγές που γίνονται στον πολιτιστικό τομέα και την εκπαίδευση, με αναφορά και στα σημαντικότερα γεγονότα του καλοκαιριού του 1974, για τις πρώτες διώξεις εναντίον των συνταγματαρχών, καθώς και την νομιμοποίηση του ΚΚΕ. Ο Γρηγόρης Φαράκος δίνει τη δική του μαρτυρία για το γεγονός αυτό και την έκδοση του πρώτου φύλλου του «Ριζοσπάστη». Αναφορά γίνεται ακόμη στη δημιουργία των δύο μεγάλων κομμάτων της Μεταπολίτευσης, της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Ο Γεράσιμος Νοταράς μιλά για τη συνεργασία της «Δημοκρατικής Άμυνας» με το ΠΑΣΟΚ την περίοδο εκείνη. Τέλος, αναφορά γίνεται στις πρώτες μεταδικτατορικές εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, και το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου για τη λύση του πολιτειακού ζητήματος. Ο Γεώργιος –Αλέξανδρος Μαγκάκης σχολιάζει τον αντιμοναρχικό αγώνα και την περίοδο κατάρτισης του Συντάγματος του 1975, ενώ η δική του μαρτυρία για τον αντιμοναρχικό αγώνα δίνει και ο Μάριος Πλωρίτης, πρωταγωνιστής της αντιμοναρχικής παράταξης. Η εκπομπή κλείνει με την μαρτυρία του Γεωργίου Ράλλη για την πρώτη εκείνη περίοδο της Μεταπολίτευσης και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας στη χώρα.
Παρουσίαση: Μαρία Ρεζάν
Σκηνοθεσία: Διαγόρας Χρονόπουλος
Έτος παραγωγής: 1991