Η σημαντική ποιήτρια, κριτικός και ιστορικός τέχνης Ελένη Βακαλό έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 10 Οκτωβρίου 2001. Γεννημένη το 1921 στην Κωνσταντινούπολη, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα με την οικογένειά της το 1922, σπούδασε αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ιστορία της Τέχνης στη Σορβόννη, στο Παρίσι.
Αρθρογραφούσε επί σειρά ετών (1952-1974) στην εφημερίδα Τα Νέα, έχοντας τη στήλη της τεχνοκριτικής (με διετή διακοπή κατά την περίοδο της δικτατορίας), καθώς και στο περιοδικό Ζυγός (1955-1967). Η Ελένη Βακαλό, που ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά μεταϋπερρεαλιστών ποιητών, εμφανίστηκε στον χώρο της λογοτεχνίας το 1944 με ποιήματά της στο περιοδικό Νέα Γράμματα. Μέχρι το 1997 εξέδωσε συνολικά δεκατέσσερα βιβλία ποίησης και δύο συγκεντρωτικές εκδόσεις (1981, 1995). Το ποιητικό της έργο, χωρισμένο σε τέσσερις περιόδους από το 1944 έως το 1997, αποτελεί ουσιαστικά ένα κειμενικό συνεχές, αρθρωμένο μέσα από τις επιμέρους συνθέσεις του. Παράλληλα, σημαντική ήταν η πορεία της στον χώρο της διδασκαλίας της ιστορίας της τέχνης. Το 1958 η Ελένη Βακαλό, με τον σύζυγό της Γεώργιο Βακαλό, τον Παναγιώτη Τέτση και τον Φραντζή Φραντζισκάκη, ίδρυσε την σχολή Βακαλό, στην οποία έως και το 1990 δίδασκε ιστορία της τέχνης και στοιχεία οπτικής αντίληψης
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει μια εκτενή συνέντευξη που παραχώρησε η Ελένη Βακαλό στον Μιχάλη Μήτρα, στην εκπομπή ''Βιβλιόραμα'', το 1990.
ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ
ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ: ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΛΟ
Το συγκεκριμένο επεισόδιο φιλοξενεί μια συνομιλία της ποιήτριας και κριτικού τέχνης Ελένης Βακαλό με τον Μιχάλη Μήτρα. Αρχικά, η αφήγησή της ξεκινά από τα γυμνασιακά της χρόνια, περιγράφοντας πώς άρχισε τότε η ποιητική της διαδρομή. Στη συνέχεια, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τον ποιητικό κόσμο της Βακαλό, όπως παρουσιάζεται μέσα από τη συλλογή της ''Γενεαλογία του κόσμου''. Η Ελένη Βακαλό τονίζει ότι επιθυμεί να συνεχίσει να εξελίσσει την ποίησή της και να μη σταματήσει να γράφει, παρά τη φυσική φθορά.
Έπειτα, αναφέρεται στην ιδιαιτερότητα της ποίησης, εξηγώντας πώς μεταχειρίζεται τη γλώσσα όχι ως απλό εργαλείο δημιουργίας, αλλά ως μέσο από το οποίο αναδύεται η ποίηση. Παράλληλα, σχολιάζει την κριτική που έχει δεχτεί το έργο της και εξηγεί γιατί δεν θέλει να κρίνει τους νεότερους ποιητές, τονίζοντας ότι διακρίνει έναν «άγριο ρομαντισμό» στη νεότερη γενιά.
Ακολούθως, γίνεται λόγος για το βιβλίο της ''Από την πλευρά του θεατή'' και για το έργο της Βακαλό ως κριτικού τέχνης. Η ίδια αφηγείται πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή της με την κριτική τέχνης, την περίοδο που ζούσε στο Παρίσι, και εξηγεί γιατί σταμάτησε να αρθρογραφεί. Επιπλέον, σχολιάζει την υποβάθμιση της κριτικής σε όλα τα είδη τέχνης και τις επιπτώσεις που αυτή έχει στη σχέση κοινού και τέχνης.
Στο τελευταίο μέρος της εκπομπής, η Ελένη Βακαλό συγκρίνει την ποίηση με την κριτική και εξομολογείται ότι, όταν κάτι την απασχολεί, καταφεύγει στην ποίηση για να εκφραστεί. Μιλά επίσης για τον θεατή, τόσο εντός όσο και εκτός του έργου τέχνης. Τέλος, επιχειρεί μια σύγκριση ανάμεσα στον τρόπο με τον οποίο οι ποιητές και οι ζωγράφοι συνομιλούν με το έργο τους.
