Το χωριό Κομμένο στην Άρτα κατά το μεγαλύτερο μέρος της Κατοχής δρούσε ως τοπικό κέντρο μεταφοράς εφοδίων για τους αντάρτες τόσο του ΕΛΑΣ όσο και του ΕΔΕΣ. Η ιταλική διοίκηση της Άρτας αντιμετώπιζε με σχετική επιείκεια και ανοχή την όλη κατάσταση. Όμως στις 12 Αυγούστου του 1943, μετά από διέλευση ανταρτών από το χωριό, η οποία έγινε αντιληπτή από διμοιρία αναγνώρισης της Βέρμαχτ, οι κάτοικοι του χωριού τρομοκρατήθηκαν και εγκατέλειψαν το χωριό και διανυκτέρευσαν στα χωράφια φοβούμενοι αντίποινα των Γερμανών. Ο Ιταλός διοικητής διαβεβαίωσε την επόμενη μέρα τους κατοίκους ότι δεν υπήρχε κίνδυνος. Ωστόσο η αναφορά της γερμανικής διμοιρίας στο αρχηγείο της 1ης Ορεινής Μεραρχίας Έντελβαϊς (Edelweiss) στα Ιωάννινα σχετικά με την παρουσία ανταρτών στο Κομμένο, έδωσε την ευκαιρία στους Γερμανούς να επιχειρήσουν μια ακόμα εκκαθάριση αντάρτικων στοιχείων μετά από μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών στην ευρύτερη περιοχή της Βορειοδυτικής Ελλάδας. Αποφασίστηκε λοιπόν η επίθεση εναντίον του χωριού Κομμένο και επικεφαλής ήταν ο συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ (Josef Salminger) με τον 12ο Λόχο του 98ου Ορεινού Συντάγματος.
Τα ξημερώματα της 16ης Αυγούστου 1943, το χωριό περικυκλώνεται από 100 άνδρες του 12ου λόχου με διοικητή τον υπολοχαγό Βίλι Ρέζερ. Οι γερμανοί στρατιώτες έχουν εντολή από τον Ρέζερ να καταστρέψουν ολοκληρωτικά το χωριό, στο οποίο υποτίθεται ότι θα βρίσκονταν αντάρτες, κάτι που δεν ίσχυε. Η επίθεση ξεκινάει με πυρά από όλμους, πολυβόλα, χειροβομβίδες και αυτόματα όπλα και στόχοι είναι οι κάτοικοι αδιακρίτως φύλου και ηλικίας. Τα πυρά σκοτώνουν πολλούς από τους κατοίκους προτού εκείνοι σηκωθούν από τα κρεβάτια τους, πολλοί ακόμα φονεύθηκαν προσπαθώντας να ξεφύγουν από την είσοδο του χωριού, ενώ αρκετοί διέφυγαν από τη μόνη αφύλακτη έξοδο του χωριού, διασχίζοντας τον ποταμό Άραχθο στην απέναντι όχθη του όπου η πυκνή βλάστηση τους προστάτευσε. Συνολικά δολοφονήθηκαν 317 κάτοικοι από τους οποίους 192 ήταν γυναίκες, 2 ήταν ιερείς και 97 ανήλικα, κυρίως νήπια και παιδιά κάτω των 15 ετών. Από τις οικογένειες του χωριού, δεκαεννιά εξολοθρεύθηκαν ολοσχερώς. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επίσημες αναφορές στη Βέρμαχτ μιλούσαν για μάχη και επίθεση εναντίον μονάδων του εχθρού που προέβαλαν έντονη αντίσταση.
Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 80 ετών από τη σφαγή στο Κομμένο, παρουσιάζει την εκπομπή:
Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΚΟΜΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ
(video)
Σε αυτό το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Η μηχανή του χρόνου» παρουσιάζεται η σφαγή στο χωριό Κομμένο της Άρτας, όταν μονάδα ναζιστικών στρατευμάτων εισέβαλε στο χωριό Κομμένο της Άρτας τα χαράματα της 16ης Αυγούστου 1943, με το πρόσχημα των αντιποίνων για την παρουσία ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ στην περιοχή.
Μέσα από μαρτυρίες κατοίκων που επέζησαν της σφαγής παρουσιάζεται το χρονικό της επίθεσης στο χωριό και περιγράφονται με ακρίβεια οι θηριωδίες που διέπραξαν οι Γερμανοί στρατιώτες, από την εκτέλεση των ανθρώπων που είχαν γιορτάσει την προηγούμενη μέρα τον γάμο ενός ζευγαριού, τις άγριες δολοφονίες αμάχων, γυναικών, παιδιών, βρεφών και εγκύων, τους βιασμούς και τα αποτρόπαια εγκλήματα που διέπραξαν εκείνοι την ημέρα οι επίλεκτοι καταδρομείς του ναζιστικού στρατού κατόπιν εντολών των ανωτέρων τους. Γίνεται επίσης αναφορά στη διαφυγή ορισμένων κατοίκων προς την απέναντι όχθη του ποταμού Άραχθου.
Η εκπομπή αναφέρεται επίσης και στην τύχη των Γερμανών αξιωματικών και στρατιωτών που συμμετείχαν στο ολοκαύτωμα, καθώς κανένας δεν πλήρωσε για τα εγκλήματα αυτά. Παράλληλα παρουσιάζονται και οι μαρτυρίες πολλών αξιωματικών και απλών στρατιωτών της Βέρμαχτ που συμμετείχαν στα αντίποινα και μίλησαν για το Κομμένο στον Γερμανό ιστορικό Χ. Μάγερ.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ανάμεσα στο οποίο και φωτογραφίες των Γερμανών εκτελεστών, που παραμένουν ατιμώρητοι.
Σκηνοθεσία: ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΟΥΛΗΣ
Συντονισμός εκπομπής – παρουσίαση: ΧΡΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ
Έτος παραγωγής: 2009
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr