Σαν σήμερα το 1992 έφυγε από τη ζωή ο Νίκος Γκάτσος. Σπουδαίος ποιητής, δημιουργός της σημαντικής «Αμοργού» (1943), πολυγραφότατος στιχουργός αλλά ταυτόχρονα και σημαντικός μεταφραστής, ο Νίκος Γκάτσος υπήρξε μια από τις κορυφαίες πνευματικές προσωπικότητες του τόπου. Άφησε πίσω του μια μόνο ποιητική σύνθεση, μια μεγάλη παρακαταθήκη σπουδαίων τραγουδιών συνεργαζόμενος με τους κορυφαίους Έλληνες συνθέτες (Μ.Χατζιδάκι, Μ.Θεοδωράκη, Στ.Ξαρχάκο, Λ.Κηλαηδόνη, Χρ.Χάλαρη) και σημαντικές μεταφράσεις θεατρικών έργων, για λογαριασμό κυρίως του Θεάτρου Τέχνης και του Εθνικού Θεάτρου. Αξιοσημείωτη είναι επίσης, μια λιγότερο γνωστή πλευρά της πολυδιάστατης δραστηριότητάς του, η συνεργασία του με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας στη μετάφραση, διασκευή και ραδιοσκηνοθεσία θεατρικών έργων, αλλά και την παραγωγή εκπομπών λόγου και ραδιοφωνικών ομιλιών.
Με αφορμή τη συμπλήρωση τριάντα δύο ετών από τον θάνατό του, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Εποχές και συγγραφείς» παραγωγής 2011, αφιερωμένο στο ποιητή, το οποίο εστιάζει στο μεταφραστικό του έργο και στη στιχουργική του δραστηριότητα.
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ- Β΄ΜΕΡΟΣ. ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Δεύτερο μέρος του αφιερώματος στον ποιητή Νίκο Γκάτσο (γεν. 1911 – θαν. 1992) της σειράς «Εποχές και Συγγραφείς». Η συγκεκριμένη εκπομπή ασχολείται με την πορεία του κατά την μεταπολεμική περίοδο μέχρι το θάνατό του, εστιάζοντας στο μεταφραστικό του έργο και στη στιχουργική του παρουσία. Ο Νίκος Γκάτσος μετά τον πόλεμο καταπιάστηκε διεξοδικά με μεταφράσεις έργων για λογαριασμό κυρίως του Θεάτρου Τέχνης και του Εθνικού Θεάτρου. Προεξέχουσα παραμένει αυτή του «Ματωμένου Γάμου» του ισπανού ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Στο ντοκιμαντέρ, γίνεται επίσης αναφορά στη συνεργασία του με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) ως ραδιοσκηνοθέτης και μεταφραστής θεατρικών έργων, στα χρόνια 1953-1961, όταν διευθυντής του ΕΙΡ ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης.
Σε σχέση με τη σπουδαία συνεισφορά του Γκάτσου στο ελληνικό τραγούδι ως στιχουργού, το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί τη συνεργασία του με κορυφαίους Έλληνες συνθέτες τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Λοΐζo, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Χριστόδουλο Χάλαρη, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, οι οποίοι μελοποίησαν στίχους του. Το 1958 κυκλοφορεί το πρώτο του τραγούδι σε μουσική Μ. Χατζιδάκι «Χάρτινο το Φεγγαράκι». Παρακολουθούμε επίσης τη συμμετοχή του σε μουσικούς κύκλους τραγουδιών όπως, «Μυθολογία/Παραμύθι χωρίς Όνομα» (1965) του Μ.Χατζιδάκι, «Ένα μεσημέρι» (1966) του Σταύρου Ξαρχάκου, «Έξι Φεγγάρια της Θάλασσσας» (1967) του Μ. Θεοδωράκη, καθώς και τα ποιητικά ρεύματα τα οποία αξιοποίησε ενώ τονίζεται η αναπαραστατική του ικανότητητα και η σχέση του με την παράδοση. Προβάλλονται αποσπάσματα όπου ο Μίκης Θεοδωράκης αφηγείται πώς γράφτηκε το τραγούδι «Η Μυρτιά» (στιχ. Ν.Γκάτσου) τη μουσική του οποίου συνέθεσε ο ίδιος, ενώ ο Μάνος Χατζιδάκις αναφέρεται στα στοιχεία των ποιητικών τραγουδιών του Ν.Γκάτσου. Ο συνθέτης Χριστόδουλος Χάλαρης περιγράφει την εμπειρία της συνεργασίας του μαζί του στο έργο «Δροσουλίτες» (1975).
Φωτίζονται, επίσης, πτυχές της ιδιαίτερης σχέσης και συνεργασίας του Ν. Γκάτσου με τον Μ. Χατζιδάκι, καθώς και της λογοτεχνικής παρέας η οποία σύχναζε στο ιστορικό πατάρι του Λουμίδη και της οποίας ο Γκάτσος αποτελούσε μέλος μαζί με τους Χατζιδάκι, Ελύτη, Τσαρούχη, Αργυράκη, Σαχτούρη, Εμπειρίκο. Ανιχνεύεται ακόμη η σχέση του με τον Γιώργο Σεφέρη και τον Οδυσσέα Ελύτη τόσο στην ποιητική σύνθεση όσο και στην επιρροή των ιερών κειμένων και των ύμνων της Εκκλησίας.
Στην εκπομπή μιλούν ακόμη, η πανεπιστημιακός Λένα Κουτριάνου, για την έκδοση της αλληλογραφίας Γκάτσου –Ελύτη, η ποιήτρια Αγαθή Δημητρούκα, ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός, ο εκπαιδευτικός Σταύρος Καρτσωνάκης, ο ποιητής-γραμματολόγος Δημήτρης Δασκαλόπουλος και ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός. Ο Κώστας Φέρρης μιλάει για τη συνεργασία του με τον Νίκο Γκάτσο στην ταινία «Ρεμπέτικο» (1983) της οποίας η μουσική είναι του Στ. Ξαρχάκου και οι στίχοι των τραγουδιών του ποιητή. Τέλος, η Άννα Πατάκη αναφέρεται στις τελευταίες εκδόσεις του έργου του Γκάτσου, όπως στην έκδοση ενός τόμου με το σύνολο του στιχουργικού του έργου. Η εκπομπή πλαισιώνεται από πλούσιο αρχειακό και οπτικοακουστικό υλικό.
Έτος παραγωγής:
2011
Σενάριο-Σκηνοθεσία:
ΤΑΣΟΣ ΨΑΡΡΑΣ