Πριν από ένα χρόνο, στις 27 Απριλίου 2024, έφυγε από τη ζωή ο σκηνοθέτης και παραγωγός Τάκης Χατζόπουλος. Μαζί με τον Λάκη Παπαστάθη δημιούργησαν την ομάδα Cinetic, η οποία διαμόρφωσε το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα, ιδίως μέσα από τη σειρά Παρασκήνιο (1976-2013). Στις αρχές του 1976, ο Ροβήρος Μανθούλης, προτείνει στο δίδυμο Χατζόπουλο – Παπαστάθη την παραγωγή τηλεοπτικής εκπομπής με τον τίτλο ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ με πολιτιστικό περιεχόμενο. Το Παρασκήνιο κάλυψε θέματα πολιτισμού και τέχνης και κατέγραψε σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες και υπήρξε μια από τις μακροβιότερες και πλέον επιτυχημένες ελληνικές τηλεοπτικές εκπομπές. Στο πλαίσιο της εκπομπής αυτής δημιουργήθηκε από τους Χατζόπουλο και Παπαστάθη μια εστία ανάδειξης νέων Ελλήνων σκηνοθετών, μιας και έδωσαν την ευκαιρία σε νέους σκηνοθέτες να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους, να μαθητεύσουν δίπλα τους, να συνεργαστούν και να αναλάβουν τη δημιουργία τηλεοπτικών ντοκιμαντέρ, τα οποία τα προετοίμαζαν και τα εκτελούσαν με όρους κινηματογραφικής παραγωγής. Το δίδυμο Χατζόπουλος – Παπαστάθης λειτουργούσε αποφεύγοντας κάθε είδους λογοκρισία ή επέμβαση στο έργο των σκηνοθετών, ενώ βοηθούσε σε όλα τα στάδια της παραγωγής, από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι το μοντάζ, παροτρύνοντας τους να λειτουργήσουν ελεύθερα και δημιουργικά.
Ο ίδιος ο Χατζόπουλος ως κινηματογραφιστής χαρακτηρίζεται από τα πρώτα του βήματα από τη μοναδική ενέργεια που τον διακατείχε και τον ξεχώριζε πάντα ως πρωτοπόρο, καθώς και από την ευαισθησία και την ανησυχία με την οποία προσέγγιζε πάντα τα θέματά του. Ξεκίνησε να εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη το 1959 και ασχολήθηκε από νωρίς με το ντοκιμαντέρ. Το 1966 σκηνοθέτησε τη μικρού μήκους ταινία «Πρέσπες» η οποία βραβεύθηκε στη Θεσσαλονίκη ως η καλύτερη ταινία μικρού μήκους ντοκιμαντέρ και το 1969 τη «Γυναικοκρατία», με θέμα ένα χωριό της Θράκης όπου μια φορά το χρόνο οι γυναίκες καταλαμβάνουν την εξουσία. Το 1974 θα σκηνοθετήσει το ντοκιμαντέρ «Γάζωρος Σερρών», με θέμα τη ζωή των καπνεργατών στη γενέτειρα του σκηνοθέτη, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με την ερήμωση του τόπου τους εξαιτίας του κύματος μαζικής μετανάστευσης στο εξωτερικό. Η ταινία βραβεύθηκε την ίδια χρονιά στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το βραβείο της Αρτιότερης Παραγωγής. Από το 1974 ξεκίνησε και η πορεία του στην τηλεοπτική παραγωγή. Ο ίδιος ο Χατζόπουλος στην επιστολή που έγραψε προς το 21ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας-Νύχτες Πρεμιέρας, το οποίο το 2015 τίμησε τη σειρά Παρασκήνιο ως την ριζοσπαστικότερη εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης, αναφέρει: «Το ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ είναι συλλογικό έργο, σκηνοθετών, τεχνικών, δημοσιογράφων, δημιουργών που σεβάστηκαν τον θεατή και αντιμετώπισαν το «μέσον τηλεόραση» όχι ως μήνυμα αλλά ως εργαλείο επικοινωνίας ιδεών και αισθητικών αναζητήσεων».
Για το Παρασκήνιο πέραν της ενασχόλησής του με την παραγωγή, ο ίδιος ο Χατζόπουλος σκηνοθέτησε πλήθος επεισοδίων από τα οποία επιλέγει και παρουσιάζει σήμερα το Αρχείο ΕΡΤ, ένα χρόνο μετά το θάνατό του, το επεισόδιο:
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΣ – Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΜΙΛΟΥΣΕ ΜΕ ΤΗ ΓΗ
Ο Τάκης Χατζόπουλος είναι γνωστό ότι προτιμούσε να ασχολείται με την παραγωγή των έργων της Cinetic όπως στη σειρά Παρασκήνιο, ωστόσο όταν αποφάσιζε να σκηνοθετήσει, επέλεγε θέματα που ένιωθε ότι τον αφορούσαν βαθύτατα και τα προσέγγιζε πάντα με την ευαισθησία και το διεισδυτικό βλέμμα που χαρακτήριζε την κινηματογραφική του ματιά. Τα επεισόδια του Χατζόπουλου για το Παρασκήνιο, όπως αυτά που σκηνοθέτησε για τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τον Κώστα Αξελό, τον Στρατή Τσίρκα και τον Άρη Αλεξάνδρου, αλλά και για θεματικές που αφορούσαν σε ζητήματα πολιτικής σκέψης, σύγχρονης αισθητικής και πολιτιστικών τάσεων και κινημάτων, όπως η σύγχρονη τέχνη, η φιλοσοφία, η οικολογία, ξεχωρίζουν για τη σκηνοθετική του προσέγγιση, πάντα σε χαμηλούς τόνους, ενώ αποτελούν υποδείγματα ασκήσεων επικοινωνίας ιδεών και αισθητικών αναζητήσεων στο είδος τους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα περισσότερα από αυτά τα επεισόδια σε ό,τι αφορά την έρευνα, φέρουν τη σφραγίδα της δημοσιογράφου, Τέτας Παπαδοπούλου, συντρόφου του Τάκη Χατζόπουλου.
Το επεισόδιο που παρουσιάζει το Αρχείο ΕΡΤ είναι ενδεικτικό της σκηνοθετικής ευαισθησίας του Τάκη Χατζόπουλου, του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζει το θέμα και το αναδεικνύει αφηγηματικά, αισθητικά και κινηματογραφικά. Το θέμα του επεισοδίου αφορά στην προσφορά του τεχνίτη Γιάννη Καραμήτρου στη διαδικασία των ανασκαφών, ο οποίος εργάστηκε για πολλά χρόνια στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, υπήρξε πολύτιμος συνεργάτης γνωστών αρχαιολόγων και συμμετείχε σε σημαντικές εργασίες ανασκαφής. Ο ίδιος παρουσιάζει την ιδιαίτερη τεχνική της εργασίας του, τα διαδοχικά στάδια της, τα απαραίτητα εργαλεία και τις δυσκολίες της. Προβάλλονται πλάνα από τον αρχαιολογικό χώρο και το αρχαιολογικό μουσείο του Μαραθώνα, παρουσιάζονται τα ευρήματα των ταφικών τύμβων, συμπεριλαμβανομένου και του τύμβου των Πλαταιέων, και κάποια εκθέματα του μουσείου. Παράλληλα, τονίζεται η μεγάλη προσπάθεια να διατηρηθούν ακέραια τα ευρήματα που φωτίζουν πτυχές από την καθημερινή ζωή των κατοίκων και την ιστορία της περιοχής. Στη συνέχεια, ο ανασκαφέας τεχνίτης μιλάει για τη συνεργασία του με τον αρχαιολόγο Σπύρο Μαρινάτο κατά τις ανασκαφές στη Σαντορίνη, περιγράφει την ανασκαφική δραστηριότητα στις Μυκήνες, στη Βραυρώνα και τα αποτελέσματά τους, την μεγάλη του αγάπη για τις αρχαιότητες. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, ο αρχαιολόγος Στέφανος Κουμανούδης εξαίρει τη συμβολή του Καραμήτρου στην ανασκαφική έρευνα, επισημαίνει τη στενή συνεργασία του αρχαιολόγου με τον τεχνίτη ανασκαφέα και αναφέρεται στους διαφορετικούς ρόλους τους.
Σκηνοθεσία: ΤΑΚΗΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έρευνα: ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 6 Φεβρουαρίου 1985
Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr