Ο υπερρεαλιστής ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος, πεζογράφος, ψυχαναλυτής και φωτογράφος, μια από τις εξέχουσες μορφές της ονομαζόμενης Γενιάς του '30, έφυγε από τη ζωή στις 3 Αυγούστου 1975. Γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας. Ήταν γιος του εφοπλιστή και πολιτικού Λεωνίδα Εμπειρίκου από την Άνδρο και της ρωσικής καταγωγής Στεφανίας Κυδωνιέως. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στην Αθήνα και υπηρέτησε στο Ναυτικό. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Λονδίνο και Οικονομικές Επιστήμες στην Ελβετία. Έζησε πολλά χρόνια στη Γαλλία και στην Αγγλία. Στο Παρίσι μυήθηκε στην ψυχανάλυση, γνωρίστηκε με τον Αντρέ Μπρετόν και μπήκε στον κύκλο των υπερρεαλιστών. Με την ιστορική διάλεξη «Περί σουρεαλισμού» που έδωσε στη Λέσχη Καλλιτεχνών εισήγαγε ουσιαστικά τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα. Τον Εμπειρίκο και το έργο του διαπερνούν τα κυριότερα και πιο ρηξικέλευθα ρεύματα του 20ου αι. τόσο στο χώρο της ιστορικής δράσης, με την Οκτωβριανή Επανάσταση, στο χώρο της τέχνης με τον υπερρεαλισμό, όσο και της ψυχανάλυσης, της νέας επιστήμης του ασυνειδήτου του Φρόυντ.
Για τα 50 χρόνια από το θάνατο του Ανδρέα Εμπειρίκου το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ:
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ
Σειρά ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά με θέμα τη ζωή και το έργο σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών και την προσφορά τους στην πνευματική ζωή του τόπου. Θέμα του συγκεκριμένου επεισοδίου είναι η ζωή και το έργο του υπερρεαλιστή ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου (γεν.1901-θαν.1975) και η συμβολή του στο κίνημα του ελληνικού υπερρεαλισμού. Παρατίθενται βιογραφικά στοιχεία του ποιητή παράλληλα με γεγονότα της ευρωπαϊκής και ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας. Για τη νεανική του ζωή αντλούνται στοιχεία μέσα από τη βιογραφία που συνέταξε ο ίδιος ο Α. Εμπειρίκος για τον πατέρα του όπου περιέχονται πληροφορίες για την εφοπλιστικές επιχειρήσεις και την πολιτική δράση του Λεωνίδα Εμπειρίκου.
Παράλληλα, το ντοκιμαντέρ εξετάζει τη σχέση του Α. Εμπειρίκου με τον ευρωπαϊκό υπερρεαλισμό και τον τρόπο ενσωμάτωσής του στο έργο του καθώς και τους παράγοντες που επέδρασαν καθοριστικά στη διαμόρφωση του ποιητικού του ύφους. Γίνεται αναφορά στα κρίσιμα χρόνια 1926-1931 της παραμονής του στο Παρίσι όπου συνδέεται με τον Αντρέ Μπρετόν, τον κορυφαίο θεωρητικό του υπερρεαλιστικού κινήματος ενώ ο ίδιος ο Εμπειρίκος ακούγεται να μιλά για τη σχέση του μαζί του και τη στροφή του στον υπερρεαλισμό.
Επίσης, η εκπομπή παρακολουθεί την ψυχαναλυτική του δραστηριότητα καθώς συγκαταλέγεται στους πρώτους Έλληνες ψυχαναλυτές που άσκησε την ψυχανάλυση ως επάγγελμα επί 15 χρόνια, όπως και το ρόλο του στη σύσταση του Μικρού Κύκλου Ελλήνων Ψυχαναλυτών το 1948. Ταυτόχρονα, καταγράφει τη συγγραφική του παραγωγή από το 1934 και μετά -σχολιάζονται μεταξύ άλλων η ποιητική του συλλογή «Υψικάμινος» (1935), έργο που εισάγει τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα, και το σημαντικό μυθιστόρημά του «Ο Μέγας Ανατολικός»- ενώ αναφέρεται επιπλέον στην ενασχόλησή του με τη φωτογραφία.
Για τα χρόνια της Κατοχής 1941-1944 και τη δεκαετία του ‘50 μιλάει ο Νάνος Βαλαωρίτης και περιγράφει τις συγκεντρώσεις λογοτεχνών φίλων και ομοϊδεατών στο σπίτι του Α. Εμπειρίκου. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην ομηρία του Εμπειρίκου από τον ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά του 1944, γεγονός που είχε επίδραση και στο έργο του.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, ακούγονται σπάνια ηχητικά ντοκουμέντα, αποσπάσματα συνομιλίας του Α. Εμπειρίκου με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1960 για θέματα όπως, ο ορισμός του υπερρεαλισμού, η ποίηση, η πρώτη έκθεση σουρεαλιστικών έργων στο σπίτι του Α. Εμπειρίκου (Μάρτιος 1936). Περιλαμβάνονται ακόμη, ηχογραφήσεις με τη φωνή του Νίκου Εγγονόπουλου και του Γιάννη Τσαρούχη (διαβάζει Καβάφη) και πλούσιο φωτογραφικό, έντυπο και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό όπως, στιγμιότυπα με τη Μαρία Βοναπάρτη και τον πρίγκιπα Γεώργιο ή στιγμές ιδιωτικού βίου του Α. Εμπειρίκου και φίλων του λογοτεχνών της γενιάς ’30 από το προσωπικό του αρχείο.
Τέλος, μιλούν στην εκπομπή για το κίνημα του υπερρεαλισμού και το έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου οι καθηγητές Φιλολογίας Γιώργης Γιατρομανωλάκης και Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, ο φιλόλογος Ιάκωβος Βούρτσης, ο κριτικός τέχνης Μάνος Στεφανίδης, ο τυπογράφος-εκδότης Αιμίλιος Καλιακάτσος, οι συγγραφείς Δημήτρης Καλοκύρης και Σάββας Μιχαήλ, ο διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου Χρήστος Λάζος και ο ιστορικός Νίκος Σιγάλας.
