Η Ελληνίδα ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 4 Νοεμβρίου 1903, από νωρίς ασχολήθηκε με τη μουσική και το θέατρο, ξεκίνησε μαθήματα πιάνου και φωνητικής στο παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου στην οδό Φειδίου 3 και το 1924 ξεκίνησε να παρακολουθεί μαθήματα της Δραματικής Σχολής του Ελληνικού Ωδείου.
Η πρώτη της θεατρική εμφάνιση πραγματοποιείται στις 6 Απριλίου 1924 με τον μικρό ρόλο της «κυρίας φον Χάλδορφ» σε μαθητική παραγωγή του έργου «Μακρινή πριγκίπισσα» του Χέρμαν Σούντερμαν. Στις 28 Μαΐου 1925 πραγματοποιεί την πρώτη της επαγγελματική εμφάνιση στο σανίδι ως Ισμήνη στην τραγωδία Επτά επί Θήβας του Αισχύλου. Ορόσημο για την καλλιτεχνική της πορεία αποτελεί η ερμηνεία της «Προγονής» από το έργο «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» του Λουίτζι Πιραντέλλο, που ανέβηκε τον Ιούνιο του 1925 από το «Θέατρο Τέχνης» του Μελά. Ακολουθεί η πρόταση συνεργασίας από το προσωπικό ίνδαλμα της Παπαδάκη, Κυβέλη Αδριανού και έπειτα με τον Αιμίλιο Βεάκη, το 1926 ακολούθησε η συνεργασία της με τον θίασο «Οι Νέοι» που διηύθυνε η ηθοποιός Ελένη Χαλκούση και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς συνεργάστηκε σε μια σειρά επιτυχημένων παραστάσεων με τον Κώστα Μουσούρη. Το καλοκαίρι του 1927 εντάχθηκε στον θίασο Αγγέλου και Αλεξάνδρας Δημαρά και εκείνη την περίοδο, ασχολείται ξανά με το τραγούδι με καθηγητές τον Άλεκ Σκούφη και τον Κίμωνα Τριανταφύλλου, αδελφό του Αττίκ και εμφανίζεται σε μαθητικές συναυλίες του Ελληνικού και του Εθνικού Ωδείου. Τον Μάιο του 1928 συνεργάζεται με τον θίασο «Ένωσις Ηθοποιών» του Νικολάου και της Μερόπης Ροζάν. Κατά την περίοδο Ιούνιος- Οκτώβριος 1929 η Παπαδάκη θα συμμετάσχει σε παραστάσεις 40 θεατρικών έργων συνολικά, με το θίασο Περικλή Γαβριηλίδη, Νίκου Δενδραμή και Νίκου Παρασκευά. Το 1932 η Παπαδάκη προσλήφθηκε στο Εθνικό Θέατρο ως πρωταγωνίστρια και ερμήνευσε μια ευρεία γκάμα ρόλων με ιδιαίτερη επιτυχία μέχρι το τραγικό τέλος της ζωής της.
Στις 21 Δεκεμβρίου 1944 η Παπαδάκη συνελήφθη στο σπίτι του φίλου και συναδέλφου της Δημήτρη Μυράτ στα Πατήσια από άνδρες του ΕΛΑΣ, με διαταγή του Καπετάν Ορέστη, ενός τοπικού διοικητή της ΟΠΛΑ. Την κατηγόρησε για συνεργασία με τους Γερμανούς καθώς και ότι διατηρούσε στενές σχέσεις με τον κατοχικό πρωθυπουργού Ιωάννη Ράλλη. Οι οικογένειες Ράλλη και Παπαδάκη συνδέονταν φιλικά πριν από τον πόλεμο και φαίνεται ότι η Ελένη Παπαδάκη είχε μεσολαβήσει στον Ράλλη για την απελευθέρωση συλληφθέντων αντιστασιακών, ενώ δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο που να μπορεί να υποστηρίξει τις κατηγορίες που της απευθύνθηκαν. Τα μεσάνυχτα της 21ης Δεκεμβρίου 1944 η Παπαδάκη ανακρίθηκε από τον καπετάν Ορέστη και καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο του ΕΛΑΣ τα ξημερώματα της 22ας Δεκεμβρίου. Μεταφέρθηκε μαζί με άλλους μελλοθανάτους στις εγκαταστάσεις της ΟΥΛΕΝ στο Γαλάτσι, όπου εκτελέστηκε με δύο σφαίρες στον αυχένα από τον εκτελεστή της ΟΠΛΑ Βλάσση Μακαρώνα. Το πτώμα της βρέθηκε ένα μήνα μετά περίπου στις 26 Ιανουαρίου του 1945. Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 80 ετών από την τραγική απώλεια της Ελένης Παπαδάκη και τη βίαιη διακοπή μιας λαμπρά διαγραφόμενης καλλιτεχνικής πορείας στα ελληνικά θεατρικά πράγματα, παρουσιάζει την εκπομπή:
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Σε αυτό το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Παρασκήνιο» παρουσιάζεται η ζωή και το έργο της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη μέσα από αρχειακά τεκμήρια και συνεντεύξεις ηθοποιών και ανθρώπων που τη γνώρισαν. Για το ταλέντο και την υποκριτική δεινότητα της ηθοποιού και τους ρόλους που την καθιέρωσαν, μιλούν στην εκπομπή ο θεατρολόγος-συγγραφέας Μάριος Πλωρίτης, ο ηθοποιός Τίτος Βανδής και ο βιογράφος της Πολύβιος Μαρσάν. Περιγράφεται η θεατρική της πορεία και πιο ειδικά η πορεία της στο Εθνικό Θέατρο και η καταξίωσή της με ερμηνείες σε παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας στο πλαίσιο της αναβίωσης του αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο από τέλη της δεκαετίας του ’30 κι έπειτα. Οι αφηγήσεις φωτίζουν πτυχές της προσωπικότητας και της ιδιοσυγκρασίας της κορυφαίας ηθοποιού.
Το τελευταίο μέρος της εκπομπής, ασχολείται με το θέμα του τραγικού θανάτου της Ελένης Παπαδάκη, παρακολουθώντας τα γεγονότα από την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής έως τη διαγραφή της από το Σωματείο των Ηθοποιών, τη σύλληψή της από ομάδα του ΕΛΑΣ και την εκτέλεσή της τον Δεκέμβριο του ’44 στις εγκαταστάσεις της ΟΥΛΕΝ στο Γαλάτσι μαζί με πλήθος χωροφυλάκων και αστυνομικών που είχαν επίσης συλληφθεί. Επικεφαλής και υπεύθυνος της εκτέλεσης της Παπαδάκης ήταν ο καπετάν Ορέστης, ο οποίος εκτελέστηκε δύο μέρες μετά από το ΚΚΕ με την κατηγορία της κατασκοπίας, ενώ οι εκτελεστές συνελήφθησαν λίγους μήνες μετά από τις κρατικές αρχές και εκτελέστηκαν και αυτοί. Το πτώμα της Ελένης Παπαδάκη βρέθηκε εβδομάδες μετά σε ομαδικό τάφο προκαλώντας σοκ στην ελληνική κοινωνία.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό από την προσωπική της ζωή αλλά και τη θεατρική της πορεία. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το μοναδικό σωζόμενο ηχητικό ντοκουμέντο της ηθοποιού από συνέντευξή της στο BBC, το οποίο ακούγεται στο τέλος της εκπομπής.
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 12 Νοεμβρίου 2002
Έρευνα-κείμενα-σκηνοθεσία: Ηλίας Γιαννακάκης
Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr