Ιωάννης Καποδίστριας – 11 Φεβρουαρίου 1776

Με αφορμή τη συμπλήρωση 245 χρόνων από τη γέννηση (11 Φεβρουαρίου 1776) του Ιωάννη Καποδίστρια, του σπουδαίου διπλωμάτη και του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή:

ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Ενημερωτική εκπομπή, βασισμένη στο ρεπορτάζ και την έρευνα, με παρουσιαστή τον Χρίστο Βασιλόπουλο, που φωτίζει πρόσωπα και γεγονότα του παρελθόντος. Το συγκεκριμένο αφιέρωμα αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια, του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, μιας από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής. Παρουσιάστηκε σε δύο μέρη.

Α΄ ΜΕΡΟΣ – Ο ΔΙΠΛΩΜΑΤΗΣ ΠΟΥ ΔΙΕΣΩΣΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί την πολιτική πορεία του Ιωάννη Καποδίστρια και όψεις του βίου του πριν αναλάβει την διακυβέρνηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, από τους Ναπολεόντειους Πολέμους μέχρι την Ελληνική Επανάσταση, με έμφαση στη στάση του απέναντι στο ελληνικό ζήτημα και το χειρισμό της ελληνικής υπόθεσης κατά το ξέσπασμα της Επανάστασης.

Γεννήθηκε στα Βενετοκρατούμενα Επτάνησα. Γίνεται λόγος για τα στοιχεία που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του ως μέλος της τοπικής αριστοκρατίας αλλά και στις αλλαγές στα πολιτικά πράγματα που συνετέλεσε η Γαλλική Επανάσταση. Γίνεται αναφορά στις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα στην Ιταλία, στις επιρροές από τις αλλαγές που επέφερε στα πολιτικά πράγματα η Γαλλική Επανάσταση, στην κατ’οίκον περιορισμό της οικογένειάς του στην Κέρκυρα εξαιτίας της αντίδρασής της στη γαλλική κυριαρχία, έπειτα στο έργο του ως γραμματέα της Επτανήσου Πολιτείας (1800-1807) και στη συμμετοχή του στο σχεδιασμό του νέου Συντάγματος. Το 1807 στέλνεται ως έκτακτος επίτροπος στη Λευκάδα που απειλείται από τον Αλή Πασά, συναντά Έλληνες οπλαρχηγούς και οργανώνει την οχύρωση του νησιού.

Στη συνέχεια παρακολουθούμε τη σύνδεση του Καποδίστρια με τη Ρωσική Αυτοκρατορία, πώς φτάνει στην Αγία Πετρούπολη προσκεκλημένος του Τσάρου για να υπηρετήσει ως διπλωμάτης στη ρωσική Αυλή, καθώς και τη δράση του κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Έπειτα, τη συμβολή του στην οργάνωση του κράτους της Ελβετίας, στη διαμόρφωση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και στη σύνταξη νέου συντάγματος, μετά την ανάθεση από τον Τσάρο της διευθέτησης του ελβετικού ζητήματος.

Το 1816 ο Ιωάννης Καποδίστριας διορίστηκε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας. Γίνεται λόγος για τους διπλωματικούς χειρισμούς του στα Επτάνησα και κατόπιν πώς ο Κερκυραίος πολιτικός ήλθε σε ρήξη με τις κυρίαρχες αντιλήψεις της Ευρώπης που επέβαλε η συνθήκη της Ιεράς Συμμαχίας, καθώς περιγράφεται η σύγκρουση με τον Αυστριακό καγκελάριο Κλέμενς Φον Μέττερνιχ όταν του έθεσε το ελληνικό ζήτημα. Καθοριστικός ήταν ο ρόλος του Καποδίστρια στη διάσωση της ελληνικής επανάστασης το 1821, στο συνέδριο του Λάιμπαχ. Περιγράφεται η διπλωματική δράση του Καποδίστρια σχετικά με τη βελτίωση της θέσης των Ελλήνων από το ξέσπασμα της Επανάστασης μέχρι την απομάκρυνσή του από τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας τον Ιούνιο του 1822.

Γίνεται επίσης λόγος για τις σχέσεις του με τη Φιλική Εταιρεία, τις πρώτες του επαφές με τους Φιλικούς, τον Ιανουάριο του 1820, και για την αρνητική απάντησή του στην πρόταση να αναλάβει την ηγεσία της μυστικής οργάνωσης. Περιγράφεται, ακόμη ο ρόλος του στην αφύπνιση του ελβετικού φιλελληνικού κινήματος, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, με την ίδρυση φιλελληνικών κομιτάτων και τη συγκέντρωση χρημάτων για τον αγώνα.

Ιδιαίτερη μνεία, τέλος, γίνεται σε πτυχές του ιδιωτικού του βίου όπως, στην ανεκπλήρωτη αγάπη του Καποδίστρια και της Ρωξάνδρας Στούρτζα, κυρίας επί των τιμών στην αυλή του τσάρου Αλέξανδρου του Α΄, με βασική πηγή την αλληλογραφία τους.

Στην εκπομπή αποκαλύπτουν τις άγνωστες πτυχές της ζωής και του έργου του Ιωάννη Καποδίστρια οι πανεπιστημιακοί Γιώργος Κοντογιώργης, Λένα Διβάνη, Χριστίνα Κουλούρη, Αρετή Φεργάδη-Τούντα, π. Γεώργιος Μεταλληνός, Χαράλαμπος Μπαμπούνης, ο Πρόεδρος της Εταιρίας Μελέτης Έργου Ιωάννη Καποδίστρια Ανδρέας Κούκος, οι ιστορικοί Βασίλης Σπανός, Χαράλαμπος Μηνάογλου και ο Lorenzo Amberg, πρέσβης της Ελβετικής Συνομοσπονδίας στην Ελλάδα.

Σκηνοθεσία: Νίκος Νιέρης

Αρχισυνταξία: Δημήτρης Πετρόπουλος

Ιστορικός σύμβουλος εκπομπής: Νίκος Γιαννόπουλος

Παρουσίαση-διεύθυνση σύνταξης: Χρίστος Βασιλόπουλος

Παραγωγή: 2012-2013

Β΄ ΜΕΡΟΣ – Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει την πορεία του Ιωάννη Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδας, που από τις ευρωπαϊκές αυλές βρέθηκε σε μια χώρα σε χαοτική κατάσταση, το ρόλο του στη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους με αβέβαιο ακόμη το θέμα των συνόρων, τη σύγκρουση με τις φατρίες και το τραγικό του τέλος.

Ξεκινά από την άφιξή του στην Αίγινα, την πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, στις 8 Ιανουαρίου 1828, προκειμένου να αναλάβει από το μηδέν τη διακυβέρνηση του ελληνικού κράτους. Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί τις μεταρρυθμίσεις του Καποδίστρια σε κρίσιμους τομείς όπως, της στελέχωσης του κράτους και της διοίκησης, της οικονομίας, της δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης, του Τύπου. Ξεχωριστή ενότητα της εκπομπής αποτελούν οι διπλωματικοί χειρισμοί του Κυβερνήτη στο ζήτημα των συνόρων της χώρας, και οι διαπραγματεύσεις με τις προστάτιδες Δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) επιτυγχάνοντας την υπογραφή του Πρωτοκόλλου  του Λονδίνου (10/22 Μαρτίου 1829) που όριζε τα σύνορα στη γραμμή Παγασητικού- Αμβρακικού, όριο που δεχόταν πλέον και η Αγγλία.

Ο Καποδίστριας ως κυβερνήτης πούλησε όλα τα υπάρχοντα του για να χρηματοδοτήσει το νεοσύστατο κράτος, αρνήθηκε το μισθό του και υποχρέωσε και όλους τους πολιτικούς να κάνουν το ίδιο. Παράλληλα όμως, δημιούργησε ένα συγκεντρωτικό και προσωποπαγές σύστημα διακυβέρνησης. Ανέστειλε το σύνταγμα, κατήργησε την ελευθεροτυπία και διόρισε σε υψηλές θέσεις τα δύο αδέρφια του. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη συγκεντρωτική διαχείριση της εξουσίας από τον Κυβερνήτη στο πλαίσιο της εκσυγχρονιστικής προσπάθειας και της εξασφάλισης ενός σύγχρονου κράτους με δυτικό προσανατολισμό.

Η σταδιακή στροφή προς αυταρχικές κατευθύνσεις και η σύγκρουση με το πολιτικό κατεστημένο της εποχής, προκάλεσε την αντίδραση των δημογερόντων και των τοπικών εξουσιών οι οποίοι έβλεπαν να θίγονται τα συμφέροντά τους. Παρακολουθούμε την κλιμάκωση της αντίδρασης των αντιπάλων του Καποδίστρια  με αποκορύφωμα την πυρπόληση του ελληνικού στόλου στον Πόρο το καλοκαίρι του 1831. Γίνεται προσπάθεια να ερμηνευτούν οι αντιδράσεις των διαφόρων κοινωνικών και πολιτικών ομάδων εναντίον του Καποδίστρια.

Στο τελευταίο μέρος της εκπομπής, καταγράφεται η τελική έκβαση της διαμάχης με τη δολοφονία του Καποδίστρια από τον Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη, τον Σεπτέμβριο του 1831 στο Ναύπλιο. Το τραγικό τέλος του Κυβερνήτη βύθισε εκ νέου τη χώρα στο χάος και λίγα χρόνια μετά οδήγησε στην έλευση του Όθωνα, γιου του Βασιλιά Λουδοβίκου Α’ της Βαυαρίας, ως «Βασιλέως της Ελλάδος».

Στην εκπομπή αποκαλύπτουν το παρασκήνιο της διακυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια οι πανεπιστημιακοί Γιώργος Κοντογιώργης, Λένα Διβάνη, Χριστίνα Κουλούρη, Αρετή Φεργάδη-Τούντα, π. Γεώργιος Μεταλληνός, Χαράλαμπος Μπαμπούνης, ο Πρόεδρος της Εταιρίας Μελέτης έργου Ιωάννη Καποδίστρια Ανδρέας Κούκος, ο προϊστάμενος των ΓΑΚ Αργολίδας Δημήτρης Γεωργόπουλος, οι ιστορικοί Χρήστος Πιτερός, Βασίλης Σπανός, Χαράλαμπος Μηνάογλου, ο πρόεδρος του Πνευματικού Ιδρύματος «Ιωάννης Καποδίστριας» Κωνσταντίνος Χελιώτης, ο ταξίαρχος πολεμικής αεροπορίας ε.α. Δημήτρης Κοκκινάκης και ο απόγονος της οικογένειας Μαυρομιχάλη Γιώργης Μαυρομιχάλης.

Σκηνοθεσία: Νίκος Νιέρης

Αρχισυνταξία: Δημήτρης Πετρόπουλος

Ιστορικός σύμβουλος εκπομπής: Νίκος Γιαννόπουλος

Παρουσίαση-διεύθυνση σύνταξης: Χρίστος Βασιλόπουλος

Παραγωγή: 2012-2013

 

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ

TOP NEWS