Σαν σήμερα, στις 7 Νοεμβρίου 1910, φεύγει από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους λογοτέχνες, ο Λέων Τολστόι. Γεννήθηκε το 1828 στη Ρωσία, σπούδασε γλωσσολογία και νομική, χωρίς να αποφοιτήσει ποτέ, η σκέψη του στρεφόταν γύρω από αναμορφωτικές ιδέες επηρεασμένος και από τη Γαλλική επανάσταση, ήθελε να βελτιώσει το μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο των Ρώσων χωρικών και των παιδιών τους και γι αυτό το σκοπό ίδρυσε σχολείο στη γενέτειρά του και εξέδωσε περιοδικό. Αντιμετωπίζοντας μεγάλα χρέη που δημιούργησε από την χαρτοπαιξία, ο Τολστόι κατατάχθηκε στο στρατό, υπηρέτησε με διακρίσεις ως αξιωματικός του πυροβολικού και γνώρισε τη φρίκη του πολέμου στην Κριμαία (1853-1856). Στο έργο του «Διηγήματα της Σεβαστούπολης (1855-1859)» εκθέτει ξεκάθαρα την αποστροφή του για τον πόλεμο και το θαυμασμό του για το κουράγιο και τον ηρωισμό των συμπατριωτών του. Έπειτα αποφάσισε να ταξιδέψει σε Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία και Γερμανία και επιστρέφοντας στη Ρωσία παντρεύτηκε τη Σοφία Μπερς, το 1862, με την οποία απέκτησαν 13 παιδιά. Κατά την περίοδο αυτή έγραψε τα δύο αριστουργήματά του, τα οποία συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: το «Πόλεμος και Ειρήνη» (1869), το οποίο ζωντανεύει τη Ναπολεόντεια εποχή και την «Άννα Καρένινα» (1878), ένα δυνατό ψυχογραφικό και οικογενειακό δράμα. Ωστόσο είχε τύψεις γιατί ζούσε με άνεση, ενώ άλλοι άνθρωποι δυστυχούσαν. Αφήνει τα πλούτη, την οικογένεια και τις ανέσεις και ζει λιτά και ασκητικά. Σε αυτή την περίοδο θα γράψει τα έργα του με τις υψηλές ηθικές αρχές της αγάπης, της καλοσύνης και της συμπόνοιας: «Πάτερ Σέργιος» (1898), «Σονάτα του Κρόιτσερ» (1889), «Κύριος και δούλος» (1895) και «Ανάσταση» (1899). Έγραψε επίσης ένα δραματικό έργο, «Το κράτος του ζόφου» (1886) και το διήγημα «Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς» (1866). Η ζωή του υπήρξε πολυτάραχη και γεμάτη από αντιθέσεις, από την χλιδή της αριστοκρατικής ζωής μέχρι την άρνηση του πλούτου, την αφοσίωση στη φιλανθρωπία και σε ένα προσωπικό ιδανικό που οριζόταν κάπου ανάμεσα στον ειρηνισμό, τον χριστιανισμό και την αναρχία. Στις 7 Νοεμβρίου 1910 ο Λέων Τόλστοι θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης Αστάκοβο.
Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο από το θάνατο του Λέοντα Τολστόι προτείνει την εκπομπή:
ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΑ
ΑΝΝΑ ΚΑΡΕΝΙΝΑ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΙΟΝΥΣΙΑ
(video)
Η «Άννα Καρένινα», μυθιστόρημα του Λέοντα Τολστόι, μαζί με το «Πόλεμος και Ειρήνη» είναι τα σημαντικότερα έργα του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Εκδόθηκε το 1878 και μέσα από την ιστορία της Άννας Καρένινα ο Τολστόι εμβαθύνει στην ανθρώπινη ψυχολογία και κυρίως μιλάει για τα ανθρώπινα πάθη και την καταστροφική πορεία στην οποία αυτά οδηγούν. Κεντρικός χαρακτήρας μία γυναίκα της ρωσικής υψηλής κοινωνίας η οποία εγκαταλείπει το σύζυγο και το γιο της όταν γνωρίζει τον έρωτα στο πρόσωπο ενός νέου, πλούσιου και όμορφου κόμη. Ο σύζυγός της αρνείται να της δώσει διαζύγιο ελπίζοντας να γλυτώσει το γάμο και την υπόληψή του από τις επικρίσεις του κοινωνικού περίγυρου. Η Άννα Καρένινα αδυνατεί να απολαύσει τη νέα ζωή της με τον κόμη, λόγω των τύψεων που νιώθει. Όταν μένει έγκυος τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο, η κοινωνική κατακραυγή και η ολοένα αυξανόμενη αβεβαιότητα της θέσης της την οδηγούν σε ακραίες ψυχολογικές καταστάσεις, οι οποίες επιδεινώνονται όταν υποπτεύεται ότι ο κόμης την απατά. Τελικά θα βρεθεί σε ένα τραγικό αδιέξοδο από το οποίο θα θεωρήσει ως μοναδική λύση την αυτοκτονία.
Η θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος του Τολστόι «ανέβηκε» για πρώτη φορά σε ελληνικό θέατρο 100 χρόνια μετά την έκδοσή του βιβλίου, κατά τη χειμερινή περίοδο 1978-1979 στο θέατρο Διονύσια από το θίασο Διαμαντόπουλου Β. – Δανδουλάκη Κ. – Φυσούν Π. Στις 3 Νοεμβρίου 1979 στην εκπομπή «Πρόσωπα και Πράγματα» της ΥΕΝΕΔ η δημοσιογράφος Μαίρη Παραπονιάρη παρουσίασε το θέμα για την εν λόγω παράσταση.
Η Μαίρη Παραπονιάρη παίρνει συνέντευξη από τους ηθοποιούς Κάτια Δανδουλάκη, τον Πέτρο Φυσούν και Βασίλη Διαμαντόπουλο με αφορμή τη θεατρική παράσταση Άννα Καρένινα, την οποία ανεβάζει ο θίασος τους κατά τη χειμερινή περίοδο 1979-1980. Περιλαμβάνονται αποσπάσματα της παράστασης, η πρώτη του έργου Άννα Καρένινα στην Ελλάδα. Η πρεμιέρα έγινε στα μέσα Οκτωβρίου του 1979.
Η Κάτια Δανδουλάκη εξηγεί ότι είναι ο πρώτος μεγάλος κλασσικός ρόλος της στο θέατρο και για αυτό το λόγο νιώθει ανασφάλεια, μελετάει διαρκώς το βιβλίο και ανακαλύπτει συνέχεια νέα πράγματα για το έργο και το ρόλο της.
Ο σημαντικός Έλληνας ηθοποιός, Βασίλης Διαμαντόπουλος, μιλάει για το ρόλο του, την απόλυτη ταύτιση με τον σκηνοθέτη ως προς την προσέγγιση του χαρακτήρα, ενώ εξηγεί ότι εκείνος θα αντιδρούσε όπως ο χαρακτήρας του ρόλου του σε μία αντίστοιχη περίπτωση, μόνο που πιστεύει ότι η δική του αντίδραση θα ήταν πιο άμεση και χωρίς αναστολές λόγω θέσης ή εποχής. Ακολουθεί απόσπασμα από σκηνή με τον Βασίλη Διαμαντόπουλου και τη μεγάλη Δέσπω Διαμαντίδου, επίσης πρωταγωνίστρια στην παράσταση.
Στη συνέχεια ο Πέτρος Φυσούν μιλάει για την καλή συνεργασία των τεσσάρων ηθοποιών, αστειεύεται για το ύψος της Δανδουλάκη και αναφέρουν όλοι οι ηθοποιοί ότι προέρχονται από την ίδια σχολή θεάτρου, δηλαδή του Κούν, αλλά από διαφορετικές γενιές. Η σκηνοθεσία του έργου ήταν του Γιώργου Μιχαηλίδη, τα σκηνικά και κοστούμια του Νίκου Πετρόπουλου, η μετάφραση του Γ. Μιχαηλίδη και Χρήστου Σιοπαχά.
Έτος παραγωγής: 1979
Ημερομηνία προβολής: 3/11/1979
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr