Από τις πιο εκφραστικές ερμηνεύτριες του πολίτικου και σμυρναίικου τραγουδιού, η Ρόζα Εσκενάζυ, έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 2 Δεκεμβρίου 1980. Η Σάρα Εσκενάζυ, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 1895-1897 από γονείς Σεφαραδίτες Εβραίους, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1900 και ξεκίνησε την καλλιτεχνική της πορεία σε πολύ νεαρή ηλικία-αρχικά ως χορεύτρια-και στη συνέχεια ως τραγουδίστρια. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να τραγουδά σε μουσικά κέντρα στην Αθήνα, πολύ γρήγορα την ανακάλυψε ο Παναγιώτης Τούντας και έκανε τις πρώτες ηχογραφήσεις. Ήδη μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930 είχε ηχογραφήσει πάνω από 500 τραγούδια, ενώ συνεργάστηκε με μεγάλους συνθέτες της Σμύρνης και της Πόλης, κάνοντας μια μεγάλη καριέρα έως τη δεκαετία του 1970 . Έως και σήμερα η ιδιαίτερη φωνή της έχει ταυτιστεί με το ρεμπέτικο, σμυρναίικο τραγούδι. Κάποια από τα πιο γνωστά τραγούδια που ερμήνευσε είναι τα: "Δημητρούλα", "Κάτω στα λεμονάδικα", "Μαρικάκι μου", "Πρέζα όταν πιείς", "Χαρικλάκι", "Μπαμπέσα", "Καναρίνι μου γλυκό", "Αμανές", "Γύφτισσα" και άλλα πολλά. Η Ρόζα Εσκενάζυ ήταν η πρώτη γυναίκα που ανέβηκε σε πάλκο στην Ελλάδα, ξεχώρισε για το ύφος και την ερμηνευτική της δεινότητα, για την τεχνική και το πάθος του τραγουδιού της, δημιουργώντας έτσι το πρότυπο για όλες τις μεγάλες ρεμπέτισσες που ακολούθησαν.
Με αφορμή την επέτειο θανάτου της θρυλικής ερμηνεύτριας που έφυγε από τη ζωή, πριν από 45 χρόνια, στις 2 Δεκεμβρίου 1980, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα τηλεοπτικό ντοκουμέντο του 1976, μέσα από την εκπομπή «Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα» του Λάκη Παπαστάθη.
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ-ΡΟΖΑ ΕΣΚΕΝΑΖΥ
Απόσπασμα από το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα» με τίτλο «Μορφές του Ρεμπέτικου τραγουδιού», παραγωγής 1995. H Ρόζα Εσκενάζυ σε μουσικό κέντρο της Αθήνας το 1976, φορώντας το χαρακτηριστικό ανατολίτικο σαλβάρι, τραγουδά και χορεύει. Ακούγεται μικρό απόσπασμα από το γνωστό τραγούδι «Δημητρούλα», που πρώτη εκείνη είχε ερμηνεύσει. Ακολουθεί συνέντευξη στο σπίτι της. Η ίδια μιλά για τη ζωή της και το ξεκίνημα της καλλιτεχνικής της πορείας. Αναφέρεται με συγκίνηση στην οικογένειά της και ειδικά στον πατέρα της και στην εγκατάστασή της από την Κωνσταντινούπολη στη Θεσσαλονίκη σε μικρή ηλικία. Θυμάται πόσο της έκανε εντύπωση το πλήθος των Τούρκων που υπήρχε εκεί και θυμάται τα πρώτα της βήματα στο χορό και το τραγούδι με κάποιους Τούρκους μουσικούς, αλλά και τις αντιρρήσεις του πατέρα της. Παρόλα αυτά εκείνη ξεκίνησε ως χορεύτρια και τραγουδούσε μερικές φορές. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ακούγονται τραγούδια της από παλαιότερες ηχογραφήσεις, και η ίδια τραγουδά συνοδεία τριών φίλων της μουσικών.
Έρευνα-σκηνοθεσία: Λάκης Παπαστάθης
Ιστορικός σύμβουλος: Γιώργος Ζεβελάκης
Έτος παραγωγής: 1995
Σύνταξη άρθρου - τεκμηρίωση εκπομπής: Βλάσης Κομνηνός
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr
