Μίμης Πλέσσας–
5 Οκτωβρίου 2024

Συμπληρώνεται φέτος ένας χρόνος από τη μέρα που ο σπουδαίος μουσικός και συνθέτης Μίμης Πλέσσας πέρασε στην αιωνιότητα, σαν σήμερα, 5 Οκτωβρίου 2024. Γεννημένος στην Αθήνα το 1924, ο Μίμης Πλέσσας φοίτησε στο Λεόντειο Λύκειο και στη συνέχεια σπούδασε Χημεία στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακολούθως έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Χημεία. Εκεί, αναδείχθηκε το μεγάλο ταλέντο του στη μουσική, στην οποία υπήρξε αυτοδίδακτος. Ειδικότερα, το 1952, σε ηλικία 28 ετών, τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο μουσικής του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, ενώ την επόμενη χρονιά κατετάγη πέμπτος κορυφαίος πιανίστας σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το 1952 υπήρξε χρονιά-σταθμός για την πορεία του, καθώς τότε άρχισε την ενασχόλησή του με τη σύνθεση και, από το 1956, ως μαέστρος και συνθέτης. Ο Μίμης Πλέσσας έλαβε επτά φορές διεθνείς διακρίσεις (Βαρκελώνη 1960, Βαρσοβία 1962, Βέλγιο 1963, Ιταλία –Άλτο Μόντε– 1964, ΗΠΑ 1965, Παρίσι 1968, Τόκιο 1970) και έξι διακρίσεις στη χώρα μας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη 1959, 1963, 1964 και 1967). Κατά τη διάρκεια της σπουδαίας καριέρας του διηύθυνε με έργα του μεγάλες ορχήστρες στον κόσμο. Ο Μίμης Πλέσσας είχε ιδιαίτερη αγάπη για την τζαζ μουσική, με την ορχηστρική του διαδρομή να ξεκινά το 1946, όταν πρωτοέπαιξε με το κουαρτέτο του στο ραδιόφωνο.

Παράλληλα, με τα τραγούδια του ανέδειξε μια σειρά από κορυφαίες ερμηνεύτριες: τη Νάνα Μούσχουρη, τη Ζωή Κουρούκλη, την Τζένη Βάνου, τη Γιοβάννα, τη Νάντια Κωνσταντοπούλου κ.ά. Ιδιαίτερα αγαπητές από το κοινό είναι οι μελωδίες του που έντυσαν μουσικά περισσότερες από εκατό ταινίες του ελληνικού και ξένου κινηματογράφου. Επιπλέον, η πολύχρονη παρουσία του στο ραδιόφωνο, στις ορχήστρες, στην τηλεόραση, στο θέατρο και στην κινηματογραφική μουσική τού χάρισε βραβεία πλατινένιων και χρυσών δίσκων και τον έκανε αγαπητό σε τρεις γενιές Ελλήνων.

Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατο του Μίμη Πλέσσα, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει τα δύο μέρη της εκπομπής «Η ζωή και το έργο του Μίμη Πλέσσα» παραγωγής 2008.

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΙΜΗ ΠΛΕΣΣΑ - Α' ΜΕΡΟΣ

Στο πρώτο μέρος της εκπομπής, η δημοσιογράφος και παραγωγός Λουκίλα Καρρέρ προλογίζει την εκπομπή, τονίζοντας τη διαχρονικότητα του έργου του Μίμη Πλέσσα, που ενώνει τρεις διαφορετικές γενιές. Για τον Μίμη Πλέσσα, το έργο του και τη σχέση τους μιλούν συνεργάτες και φίλοι του.

Αρχικά, ο συνθέτης Γιώργος Χατζηνάσιος μιλά για το πώς γνώρισε τον Μίμη Πλέσσα και εκφράζει τον θαυμασμό του για εκείνον. Ο μουσικός και συνεργάτης του, Τίτος Καλλίρης, περιγράφει τη μακρά επαγγελματική τους συνεργασία. Η τραγουδίστρια Ζωή Κουρούκλη θυμάται τη γνωριμία της με τον σημαντικό συνθέτη στην τότε Υ.ΕΝ.Ε.Δ., μετά την επιστροφή του από την Αμερική, και τονίζει ότι ο Μίμης Πλέσσας συγκαταλεγόταν στους δέκα κορυφαίους πιανίστες της Αμερικής. Επιπλέον, ο συνθέτης Γιώργος Κατσαρός εξαίρει το έργο του. Ο Μάκης Μάτσας, πρόεδρος της MINOS-EMI, χαρακτηρίζει τον Μίμη Πλέσσα ως σπουδαίο καλλιτέχνη και «άνθρωπο-ορχήστρα».

Στη συνέχεια, ο συνθέτης περιγράφει πώς έγραψε τα μουσικά θέματα για το βίντεο «Ο χορός των πλανητών» του Πλανηταρίου του Ευγενίδειου Ιδρύματος και παρουσιάζει ένα από αυτά. Ακολούθως, οι τραγουδιστές Μάριος Φραγκούλης και Klaudia Delmer αναφέρονται στον Μίμη Πλέσσα και εκθειάζουν το έργο του αλλά και τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται στους καλλιτέχνες.

Ο Μίμης Πλέσσας ανακαλεί το 21ο Βυζαντινό Συνέδριο στην εκκλησία του Αγίου Παγκράτη στο Λονδίνο, όταν διαπιστώθηκε ότι αξιοποίησε τα βυζαντινά ακούσματα για να αναδείξει το μεγαλείο της βυζαντινής μουσικής. Μιλά για την αξία της και για τους συνεργάτες του που ασχολούνται με αυτή. Ακόμη, τον παρακολουθούμε στο γραφείο του, όπου εξηγεί πώς συνδυάζει τη μουσική με τις νέες τεχνολογίες, με τη βοήθεια του γιου του, Αντώνη Πλέσσα. Στη συνέχεια, δείχνει πώς συνδυάζεται η «Γερακίνα» ως ήχος παραγόμενος από τη φιλαρμονική της Βιέννης με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αναφέρεται επίσης στον δίσκο «Εμείς οι δυο», που δημιούργησε με τον Χρήστο Ραφαηλίδη, πειραματιζόμενοι στην ένωση της τζαζ με την ελληνική μουσική. Παράλληλα, εξηγεί τις δυσκολίες που συνάντησε προσπαθώντας να αποκρύψει από την ελληνική κοινή γνώμη ότι ήταν διδάκτωρ χημείας και είχε χαρακτηριστεί ως ο πέμπτος καλύτερος πιανίστας στον κόσμο.

Στο επόμενο μέρος της εκπομπής, ο τραγουδιστής Κώστας Χατζής τονίζει ότι γνώρισε τον Μίμη Πλέσσα σε μια δύσκολη περίοδο της ζωής του και ότι ο μεγάλος συνθέτης του προσέφερε την ευκαιρία να συνεχίσει την πορεία του. Η τραγουδίστρια Τζένη Βάνου περιγράφει τον χαρακτήρα του και θεωρεί πως ο Μίμης Πλέσσας ήταν μεγάλος δάσκαλος και μπροστά από την εποχή του. Ο Μάκης Μάτσας αναφέρεται στις καριέρες τραγουδιστών που δημιούργησε ο Πλέσσας μέσα από τα τραγούδια του.

Στο τελευταίο μέρος της εκπομπής, ο στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος μιλά για τη συνεργασία του με τον Μίμη Πλέσσα κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών και τονίζει ότι ο μεγάλος συνθέτης αντιμετώπισε το έργο του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η τραγουδίστρια Ρένα Κουμιώτη ανακαλεί τη γνωριμία και τη συνεργασία τους στον μουσικό δίσκο «Ο Δρόμος». Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος εξηγεί, ακόμη, πώς συνεργάστηκε με τον συνθέτη για να ντύσουν μουσικά ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο τραγούδι «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου», ενώ ο Λευτέρης Παπαδόπουλος θυμάται πως ο Νίκος Φώσκολος του ζήτησε να πλέξει ένα τραγούδι πάνω στον στίχο «Κύμα πικρό στην πλώρη μου». Κλείνοντας το αφιέρωμα, ο Μίμης Πλέσσας τονίζει ότι ο ελληνικός κινηματογράφος και τα τραγούδια του δεν ήταν μια απλή υπόθεση.

Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό από τη ζωή και το έργο του Μίμη Πλέσσα, καθώς και πλάνα από ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου που έντυσαν μουσικά τα τραγούδια του, αλλά και αποσπάσματα από συναυλίες του. Ειδικότερα, ακούγονται τα τραγούδια: «Μένουμε πάντα παιδιά» σε στίχους Γιάννη Δαλιανίδη από την ταινία «Ραντεβού στον αέρα», «Σταγόνα σταγόνα» σε στίχους Ηλία Λυμπερόπουλου, «Ποια νύχτα σ’ έκλεψε» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, «Δρόμοι της θάλασσας» σε στίχους Δημήτρη Μπρούχου, «El mar, el mar» σε στίχους Rafael Alberti, «Θάλασσά μου» σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου. Επιπροσθέτως, προβάλλονται πλάνα από τη σειρά της ΕΡΤ «Τα παιδιά της Νιόβης» σε σκηνοθεσία Κώστα Κουτσομύτη και ακούγεται το τραγούδι της σειράς, καθώς και τα τραγούδια: «Το φεγγάρι πάνωθέ μου» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, «Αν σ’ αρνηθώ» σε στίχους Δανάης Στρατηγοπούλου από την ταινία «Φτωχαδάκια και λεφτάδες», «Εδώ τελειώνει ο ουρανός» σε στίχους Κώστα Κινδύνη από το «Καλλιτεχνικό καφενείο» της ΕΡΤ, «Πρώτη φορά» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, «Δώσε μου το στόμα σου» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου από την ταινία «Μια τρελή σαραντάρα», «Τι σου ’κανα και πίνεις», «Μη του μιλάτε του παιδιού» από την ταινία «Μια κυρία στα μπουζούκια», «Άνοιξε πέτρα» από την ταινία «Γοργόνες και μάγκες», «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου» από την ταινία «Ορατότης μηδέν».

Έτος παραγωγής: 2008

Σκηνοθεσία: Γιώργος Κορδέλλας

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Λουκίλα Καρρέρ

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΙΜΗ ΠΛΕΣΣΑΣ - Β' ΜΕΡΟΣ

Η εκπομπή αυτή αποτελεί το δεύτερο μέρος του αφιερώματος στον Μίμη Πλέσσα. Αρχικά, ο Κώστας Μυλωνάς μιλά για τον ρόλο του Πλέσσα στην ελληνική μουσική παραγωγή. Ο Μυλωνάς εξηγεί πως ο Πλέσσας ασχολήθηκε με μία μεγάλη ποικιλία ταινιών, στις οποίες περιλαμβάνεται και το είδος του μιούζικαλ. Προβάλλονται σκηνές από μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη, των οποίων τη μουσική είχε συνθέσει ο Πλέσσας.

Στη συνέχεια, η Λουκίλα Καρρέρ, δημοσιογράφος και παραγωγός, συζητά με τον Γιάννη Δαλιανίδη, σκηνοθέτη ταινιών μιούζικαλ, σχετικά με το έργο του τελευταίου και τη διαχρονικότητα των ταινιών του, που αγαπήθηκαν από το ελληνικό κοινό. Ο Δαλιανίδης εξηγεί τη συνεργασία του με τον Πλέσσα και τη δυσκολία της σύνθεσης μελωδιών που προορίζονταν για ταινίες μιούζικαλ. Ο Μυλωνάς επισημαίνει ότι η μουσική του Μίμη Πλέσσα έχει συχνά ανώτερη καλλιτεχνική αξία από τις κινηματογραφικές παραγωγές για τις οποίες εργάστηκε. Επιπλέον, η ηθοποιός Μάρθα Καραγιάννη περιγράφει τη συνεργασία της με τον Μίμη Πλέσσα. Ο Μάκης Μάτσας, πρόεδρος της MINOS-EMI, σημειώνει ότι ο Πλέσσας είναι ενδεχομένως ο πολυγραφότερος συνθέτης της ελληνικής μουσικής σκηνής και απαριθμεί κάποια από τα βραβεία και τις διακρίσεις του. Ο ίδιος ο Μίμης Πλέσσας επισημαίνει ότι αισθάνεται δικαιωμένος από την αναγνώριση του έργου του από τον κόσμο και αναφέρεται σε μία τελετή που πραγματοποιήθηκε στη μνήμη της γενοκτονίας των Ποντίων. Εξηγεί, επίσης, ότι στην αρχή της καριέρας του, του είχε ζητηθεί από την ΕΡΤ να συμμετάσχει σε αφιέρωμα ενός σολίστα, πολύχρονου συνεργάτη της. Ο ίδιος έπαιξε τότε στη συναυλία ένα κομμάτι του τζαζ πιανίστα Τέντι Ουίλσον.

Στο επόμενο μέρος της εκπομπής, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης αναφέρεται στη φήμη του Πλέσσα τα πρώτα χρόνια της καριέρας του, ως τζαζ μουσικού. Ο Μυλωνάς μιλά για την εισαγωγή της τζαζ μουσικής στην Ελλάδα από τον Πλέσσα. Ο Κώστας Φέρρης αναφέρεται στη γνωριμία και τη συνεργασία του με τον Πλέσσα στο «Καλλιτεχνικό Καφενείο», του οποίου παρουσιαστής ήταν ο ίδιος. Ο ηθοποιός Βασίλης Τσιβιλίκας μιλά για τη συνεργασία του με τον Πλέσσα και για τον χαρακτήρα του τελευταίου. Ο Κώστας Φέρρης εξηγεί την ιδέα πίσω από την εκπομπή αυτή, η οποία βασίζεται στην ύπαρξη μίας «παρέας» καλλιτεχνών, δημοσιογράφων και άλλων, που μέσα από τη διασκέδασή τους συνθέτουν τον ελληνικό πολιτισμό.

Επιπροσθέτως, η Λουκίλα Καρρέρ συζητά με τον Μίμη Πλέσσα σχετικά με τη συνύπαρξη του ήθους και της εμπορικότητας στη μουσική παραγωγή του, αλλά και για τις πολλαπλές συμμετοχές του σε διάφορα μουσικά είδη που εμφανίστηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ο Πλέσσας εξηγεί ότι δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να παίρνει επιπόλαιες αποφάσεις για τις δουλειές του. Ο τραγουδιστής Δάκης, που συμμετείχε στον δίσκο, μιλά για την αφοσίωση του Πλέσσα στη μουσική και αναφέρει ότι στην Ελλάδα αναγκάστηκε να προσαρμοστεί στα μέτρα της ελληνικής μουσικής σκηνής, γεγονός το οποίο περιόρισε τις ευκαιρίες του να αναπτύξει διεθνή καριέρα. Το αφιέρωμα κλείνει με φωτογραφίες από τη ζωή του Μίμη Πλέσσα.

Στην εκπομπή προβάλλονται πλάνα από εκτελέσεις τραγουδιών, τη μουσική των οποίων έχει γράψει ο Μίμης Πλέσσας, καθώς και αποσπάσματα από ταινίες που συνοδεύονται από τις μελωδίες του. Ειδικότερα, προβάλλονται: η εκτέλεση της Μελίνας Κανά του τραγουδιού «Σταμάτησε του ρολογιού τους δείκτες» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου· το τραγούδι «Αν βουληθώ να σ’ αρνηθώ» σε εκτέλεση Μιχάλη Βιολάρη, από την ταινία «Το νησί της Αφροδίτης» σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκαλενάκη· πλάνο από την ταινία «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη, όπου ακούγεται το τραγούδι «Αητέ και παλικάρι» σε στίχους Μίμη Πλέσσα. Από τις ταινίες του Γιάννη Δαλιανίδη ακούγονται: το «Χριστίνα» σε στίχους Γιώργου Οικονομίδη από την ομότιτλη ταινία, το «Ένας ουρανός μ’ αστέρια» σε στίχους Θάνου Σοφού από την ταινία «Ραντεβού στον αέρα», το «Απόψε κάποιος θα χαθεί» σε στίχους Βαγγέλη Γκούφα από την ταινία «Οι θαλασσιές οι χάντρες», το «Ζωγραφισμένα στο χαρτί» σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου από την ταινία «Η Παριζιάνα», το «Όποια και να ’σαι» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου από το έργο «Μαριχουάνα Στοπ», το «Έχω στενάχωρη καρδιά» σε στίχους Γιάννη Δαλιανίδη από την ταινία «Μερικοί το προτιμούν κρύο», ενώ προβάλλονται και πλάνα από τις ταινίες «Νόμος 4000» και «Ένα κορίτσι για δύο». Ακούγεται, επίσης, το «Μοιρολόι» σε στίχους Τάσου Λειβαδίτη από την ταινία «Ο Αστραπόγιαννος» σε σκηνοθεσία Νίκου Τζήμα, το «Οι χάντρες» σε στίχους Κώστα Πρετεντέρη από την εκπομπή «Καλλιτεχνικό Καφενείο», και το «Το φεγγάρι πάνωθέ μου» από την ταινία «Μαριχουάνα Στοπ» σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη. Τέλος, προβάλλονται εκτελέσεις των τραγουδιών «Καμαρούλα» και «Το άγαλμα» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου.

Έτος παραγωγής: 2008

Σκηνοθεσία: Γιώργος Κορδέλλας

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Λουκίλα Καρρέρ

Σύνταξη άρθρου-τεκμηρίωση Α' μέρους εκπομπής: Δαμιανός Αγραβαράς

Τεκμηρίωση Β' μέρους εκπομπής: Χριστίνα Κυριακοπούλου