Σαν σήμερα, 31 Μαΐου 1905, 120 χρόνια πριν, ο Πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, δέχεται δολοφονική επίθεση με μαχαίρι στα σκαλιά του Κοινοβουλίου. Κίνητρο του δράστη ήταν το κλείσιμο των χαρτοπαικτικών λεσχών, μετά την εφαρμογή του σχετικού πρωθυπουργικού διατάγματος. Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης διετέλεσε πέντε φορές Πρωθυπουργός της χώρας στο διάστημα 1885-1905 και υπήρξε μια σημαίνουσα πολιτική προσωπικότητα που κυριάρχησε-μαζί με τον πολιτικό του αντίπαλο Χαρίλαο Τρικούπη-στην ελληνική πολιτική σκηνή στο τελευταίο τέταρτο του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Η δολοφονία του, δεύτερη κατά σειρά δολοφονία-μετά τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια– συντάραξε την ελληνική πολιτική ζωή της εποχής και έμεινε στην ιστορία.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Μηχανή του Χρόνου», που φωτίζει το δραματικό γεγονός αυτό, μαζί και με τις άλλες μελανές σελίδες των πολιτικών δολοφονιών στα πρώτα χρόνια της Ελληνικής Δημοκρατίας.
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ ΣΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Αφιέρωμα της σειράς ντοκιμαντέρ στις πολιτικές δολοφονίες, αλλά και απόπειρες δολοφονίας, που σημάδεψαν την εποχή τους και καθόρισαν τις πολιτικές εξελίξεις στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού.
Η εκπομπή ξεκινά με την δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, και αμέσως μετά ερευνά αναλυτικά τις δολοφονίες του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη έξω από την παλαιά Βουλή, του Βασιλιά Γεωργίου Α’ στη Θεσσαλονίκη, του πολιτικού Ίωνα Δραγούμη στην Αθήνα, καθώς και τις απόπειρες δολοφονίας κατά του Ελευθέριου Βενιζέλου στην Κρήτη, το Παρίσι και στην Αθήνα. Μέσα από ντοκουμέντα και μαρτυρίες φωτίζονται όλα τα δραματικά γεγονότα αλλά και τα σκοτεινά κίνητρα των δολοφόνων.
Στην εκπομπή μιλούν: Σωτήρης Ριζάς, Διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Έρευνας Ιστορίας Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, Νικόλαος Παπαδάκης, Γενικός Διευθυντής Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος, Ανδρέας Κούκος, Καθηγητής Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Αδαμάντιος Κοραής Χίου, Πρόεδρος της εταιρείας μελέτης έργου Ιωάννης Καποδίστριας, Μάρκος Φιλίππου Δραγούμης, ανιψιός του Ίωνα Δραγούμη, Λευτέρης Γύπαρης, απόγονος του αρχηγού ταγμάτων ασφαλείας του Βενιζέλου Παύλου Γύπαρη, Γρηγόρης Μαρκάκης, απόγονος του φρουρού του Βενιζέλου Γιάννη Μαρκάκη, Δημήτρης Νικολακάκης, ιστορικός- ερευνητής, Νίκος Βασιλάτος, δικηγόρος- συγγραφέας, Βασίλειος Νικόλτσιος, συνταγματάρχης εα, ιστορικός ερευνητής, διευθυντής Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού αγώνα, Σπύρος Κουζινόπουλος, δημοσιογράφος- συγγραφέας, Απόστολος Διαμαντής, ιστορικός, Γιάννης Ράγκος, δημοσιογράφος συγγραφέας, Κάρολος Μωραϊτης, δημοσιογράφος- συγγραφέας, Μίτση Πικραμένου, ιστορικός- ερευνήτρια.
Αναλυτικότερα, η εκπομπή ξεκινά με αναφορά στη δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη της χώρας, Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο και στη συνέχεια γίνεται λόγος για την δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη. Σκιαγραφείται το πολιτικό προφίλ του πρωθυπουργού και γίνεται λόγος για το κίνητρο της δολοφονίας. Ακολουθεί η περιγραφή της δολοφονίας του βασιλιά Γεωργίου του Α’ στη Θεσσαλονίκη στις 5 Μαρτίου 1913- με πρώτη απόπειρα δολοφονίας του Βασιλιά στη Λεωφόρο Συγγρού στην Αθήνα (στο σημείο όπου αργότερα χτίστηκε η εκκλησία του Αγία Σώστη), και το προφίλ του δράστη Αλέξανδρου Σχινά.
Ακόμη, παρουσιάζονται οι απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου (περίπου 12 στον αριθμό) μέσα στο κλίμα του Εθνικού Διχασμού: με πρώτη στις Αρχάνες της Κρήτης και στη συνέχεια στο Παρίσι, δύο ημέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών το 1920. Παρουσιάζονται σπάνια ντοκουμέντα από το Ίδρυμα Ελ.Βενιζέλου (μεταξύ άλλων και τα αιματοβαμμένα ρούχα του Βενιζέλου), ενώ λόγος γίνεται για τις ταραχές που ακολούθησαν, καθώς και για την εκτέλεση του ’Ιωνα Δραγούμη από τα φιλοβενεζιλικά τάγματα ασφαλείας. Τέλος περιγράφεται αναλυτικά και η τελευταία απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1933. Παρουσιάζεται το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε ο Βενιζέλος και η σύζυγός του, το οποίο δέχθηκε 66 σφαίρες κατά την επίθεση, με αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του σωματοφύλακα του Βενιζέλου.
Στην εκπομπή προβάλλεται αρχειακό υλικό, μεταξύ του οποίου και απόσπασμα από την εκπομπή «Παρασκήνιο» του Λάκη Παπαστάθη.
Έτος παραγωγής: 2015
Σκηνοθεσία:
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΚΑΒΙΑΣ
Αρχισυνταξία:
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Παρουσίαση-διεύθυνση σύνταξης:
ΧΡΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ