Συμπληρώνονται φέτος 60 χρόνια από τότε που έφυγε από τη ζωή, στις 19 Φεβρουαρίου 1962, o γιατρός και ερευνητής με παγκόσμια αναγνώριση Γεώργιος Παπανικολάου, που εφηύρε το σωτήριο τεστ Παπ.
Γεννήθηκε στις 13 Μαΐου 1883 στην Κύμη Ευβοίας όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία λαμβάνοντας το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Το 1910 παντρεύεται τη Μάχη Μαυρογένους, η οποία θα αποτελέσει πολύτιμη συνεργάτης και βοηθός του στο πολύ σημαντικό ερευνητικό του έργο. Το 1913 το ζεύγος Παπανικολάου έφυγε για την Αμερική. Τον Σεπτέμβριο του 1914 προσελήφθη στο τμήμα Ανατομίας του Πανεπιστημίου Κορνέλ, κοντά στον καθηγητή Stockard. Η δεκαετία του 1920 ήταν για τον Παπανικολάου η πιο δημιουργική, κατά την οποία πραγματοποίησε τις πρώτες κλινικοεργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της κυτταρολογικής εξέτασης του κολπικού επιχρίσματος στις γυναίκες.
Το 1941 δημοσίευσε στο περιοδικό «American journal» εργασία με τίτλο: «Η διαγνωστική αξία του κολπικού επιχρίσματος στη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας», στην οποία τονιζόταν η αναγκαιότητα εφαρμογής της μεθόδου στο σύνολο των γυναικών για τη διάγνωση σε πρώιμο ιάσιμο στάδιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Παράλληλα με τις εργασίες στο Cornell, εργάσθηκε και ως σύμβουλος στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «MEMORIAL». Ήδη από το 1947 του είχε απονεμηθεί ο τίτλος του Τακτικού Καθηγητή της Κλινικής Ανατομικής.
Η προσφορά του στην ανθρωπότητα με την ανακάλυψη και τη συμβολή της πρωτοποριακής κυτταροδιαγνωστικής μεθόδου στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, τον κατέστησε έναν από τους διασημότερους ερευνητές της Ιατρικής του 20ου αι. ενώ η εφαρμογή του Τεστ Παπανικολάου («Pap Test») κυριάρχησε, σώζοντας εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο.
Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο των 60 χρόνων από τον θάνατό θανάτου του σπουδαίου Έλληνα επιστήμονα, σας προτείνει την εκπομπή:
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΙΑ ΖΩΗ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
(video)
Το συγκεκριμένο επεισόδιο της εκπομπής «Μαρτυρίες» παρουσιάζει τη ζωή και το ερευνητικό έργο του Γεωργίου Παπανικολάου. Η αφήγηση ξεκινώντας με την παράθεση στοιχείων για τη γενέτειρά του, την Κύμη Ευβοίας, τις καταβολές του και το οικογενειακό του περιβάλλον, διατρέχει τα πρώτα χρόνια της ζωής του, τις γυμνασιακές σπουδές του στην Αθήνα, παράλληλα με τις ευαισθησίες του, την αγάπη για τη μουσική, τις πνευματικές του ενασχολήσεις και τις νεανικές ανησυχίες του.
Παρακολουθούμε την περίοδο φοίτησής του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1898-1904) και τη σύνδεσή του με τις προοδευτικές και ριζοσπαστικές αντιλήψεις της εποχής, τον κύκλο του αθηναϊκού περιοδικού «Ο Νουμάς», καθώς και τη φιλία του με τον Αλέξανδρο Δελμούζο που θα τον συνοδεύσει και τα χρόνια των μεταπτυχιακών του σπουδών στη Γερμανία (1907-1910). Γίνεται ακόμη λόγος για την περίοδο που ο Παπανικολάου εργάστηκε ως ερευνητής της ενάλιας ζωής στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μουσείου του Μονακό, του φυσιοδίφη πρίγκιπα του Μονακό Αλβέρτου Α΄.
Σταθμός για το ξεκίνημα της ερευνητικής του καριέρας ήταν η πρόσληψή του στο Παθολογοανατομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Ν. Υόρκης, όπου τη δεκαετία του ’20 οι ερευνητικές προσπάθειες του Παπανικολάου θα επικεντρωθούν στον εντοπισμό καρκινικών κυττάρων σε κολπικά επιχρίσματα. Γίνεται λόγος για την αντίδραση της αμερικανικής επιστημονικής κοινότητας απέναντι στην ανακάλυψη της νέας μεθόδου διάγνωσης του καρκίνου, όταν πρωτοδημοσιεύεται το 1928. Προβάλλονται αποσπάσματα συνεντεύξεων φίλων του ερευνητών, όπως του αμερικανού Τσαρλς Κάμερον και του καθηγητή Νικόλαου Λούρου, οι οποίοι μιλούν για την επιμονή του στην έρευνα και την απήχηση της κυτταροδιαγνωστικής μεθόδου που ανέπτυξε ο Παπανικολάου. Πολύτιμος παραστάτης και βοηθός στο έργο του ήταν η σύζυγός του Μάχη. Την μεγάλη προσφορά του σχολιάζουν επίσης στην εκπομπή, οι πανεπιστημιακοί καθηγητές Χρήστος Κίττας και Σπύρος Μαρκέτος.
Στο τελευταίο μέρος, γίνεται αναφορά στις δημοσιεύσεις του, με κυριότερες την ιστορική μονογραφία του το 1943 «Διάγνωση του καρκίνου της μήτρας από το κολπικό υγρό» και το μνημειώδες σύγγραμμα «Άτλας Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας» το 1954, που αποτέλεσε σταθμό στον κλάδο της κυτταρολογίας.
Η αναγνώριση του Γ. Παπανικολάου από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα επισφραγίστηκε με την απονομή του αμερικανικού έπαθλου Lasker το 1950 ενώ η συνομοσπονδία των γυναικείων σωματείων της Αμερικής τον τίμησε με ψήφισμά της το 1957 σε εκδήλωση, από την οποία ακούγεται απόσπασμα ομιλίας με τη φωνή του Γ. Παπανικολάου.
Επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα το 1957, μετά από 44 χρόνια συνεχούς απουσίας και έγινε δεκτός με ιδιαίτερες τιμές.
Λίγο πριν το θάνατό του το 1962 θα αφοσιωθεί στην υλοποίηση του οράματός του για τη δημιουργία Ινστιτούτου Αντικαρκινικής Έρευνας στο Μαϊάμι της Φλόριντας. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, στην προσωπικότητα και το έργο του Γ. Παπανικολάου αναφέρονται επίσης, η ανιψιά του Μαρία Κόκκορη και ο πρόεδρος του Μορφωτικού και Εκπολιτιστικού Συλλόγου Κύμης Γιάννης Αδαμόπουλος.
Έτος παραγωγής: 2008
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Γιώργος Πετρίτσης
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr